PISA 2022: Πτωτικές οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών

η βαθμολογία των ευρωπαϊκών χωρών στον διαγωνισμό PISA 2022 [πηγή εικόνας: reddit.com]

Απογοητευτικές οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών στις δοκιμασίες του διαγωνισμού PISA 2022, ενώ οι ασιατικές χώρες κατέχουν τις κορυφαίες θέσεις.

PISA 2022: Τι είναι ο διαγωνισμός αυτός;

Ο ΟΟΣΑ οργανώνει κάθε χρόνο ένα διεθνές πρόγραμμα αξιολόγησης μαθητών. 

Αφορά μαθητές ηλικίας περίπου 15 ετών (μαθητές της Α’ Λυκείου στη χώρα μας) και αφορά τρεις γνωστικές περιοχές-δεξιότητες: μαθηματικά, φυσικές επιστήμες και κατανόηση κειμένου. 

Η τελευταία αξιολόγηση έπρεπε να λάβει χώρα το 2021, ωστόσο λόγω πανδημίας καθυστέρησε ένα χρόνο και πραγματοποιήθηκε το 2022. 

Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος 81 χώρες: 

38 χώρες του ΟΟΣΑ και 43 επιπλέον χώρες, με το δείγμα να αφορά περίπου 690.000 μαθητές. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στο τέλος του 2023, εγείροντας προβληματισμούς για τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών.


Η Ασία πάει καλά

Η κατάταξη των πρώτων 10 χωρών σύμφωνα με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2022 είναι:

• Σιγκαπούρη – 560
• Μακάο – 535
• Ταϊβάν – 533
• Ιαπωνία – 533
• Νότια Κορέα – 523
• Χονγκ Κονγκ – 520
• Εσθονία – 516
• Καναδάς – 506
• Ιρλανδία – 504
• Ελβετία – 498

Η υπεροχή των ασιατικών χωρών έναντι των ευρωπαϊκών είναι εμφανής, με τις πρώτες να καταλαμβάνουν τις 6 πρώτες θέσεις. 

Η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα συναντάται στην 7η θέση, ενώ η δεκάδα κλείνει με την Ιρλανδία και την Ελβετία. Μόνη εκπροσώπηση της αμερικανικής ηπείρου είναι ο Καναδάς στην 8η θέση. Εντυπωσιακή είναι κι η παρουσία στη 2η θέση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού PISA 2022 ενός μικρού νησιωτικού κράτους. Πρόκειται για το Μακάο, ένα κράτος πλούσιο, με πληθυσμό κάτω από 1.000.000.

Η Σιγκαπούρη, πιστή στα στερεότυπα που θέλουν τους Ασιάτες μαθητές να διαπρέπουν στα μαθηματικά, πετυχαίνει το μέγιστο σκορ επίδοσης στα μαθηματικά (575), με διαφορά 40 μονάδων από την Ιαπωνία. 

Η πρωτιά ανήκει στη Σιγκαπούρη και στις άλλες δύο κατηγορίες, φυσικές επιστήμες και κατανόηση κειμένου. Οι επιδόσεις αυτές δεν μπορεί να μη συνδεθούν με το εκπαιδευτικό σύστημα της Σιγκαπούρης, ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως, που επενδύει σε ένα δυνατό ξεκίνημα, ήδη από την προσχολική εκπαίδευση.


PISA 2022 και Έλληνες μαθητές

Οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών ήταν για άλλη μια φορά απογοητευτικές, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, μια και πρόκειται για τις χειρότερες της τελευταίας δεκαετίας. 

Βέβαια δεν είμαστε η μόνη χώρα που οι επιδόσεις της χειροτέρευσαν. Ο Μέσος Όρος των χωρών του ΟΟΣΑ παρουσιάζει πτώση 15 μονάδων στα Μαθηματικά, 10 μονάδων στην κατανόηση κειμένου και 2 μονάδων στις Φυσικές Επιστήμες. Η αιτία είναι σίγουρα η πανδημία, με την απομάκρυνση από τον φυσικό χώρο του σχολείου και την τηλεκπαίδευση.

Η Ελλάδα, ωστόσο, παρουσίασε μεγαλύτερη πτώση από τον μέσο όρο. Έτσι στην κατανόηση κειμένου το σκορ υποχώρησε κατά 19 μονάδες, από 457 το 2018 σε 438 το 2022 (επίδοση PISA 2000: 474). 

Στα Μαθηματικά η υποχώρηση ήταν 21 μονάδες, από 451 το 2018 σε 430 το 2022 (επίδοση PISA 2003: 445), ενώ μικρότερη -αλλά σημαντική- είναι η πτώση στις Φυσικές Επιστήμες με 452 το 2018 σε 441 στον PISA 2022 (υποχώρηση 11 μονάδες, επίδοση PISA 2006: 473).

Η τάση την τελευταία δεκαετία είναι σταθερά πτωτική. Η οικονομική κρίση που ταλανίζει την χώρα μας δεν άφησε αλώβητο τον χώρο της εκπαίδευσης, με μείωση κονδυλίων αλλά και «πάγωμα» διορισμών, με τους αναπληρωτές να αποτελούν ακόμη το 50 % του εκπαιδευτικού δυναμικού. 

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, πτώση των Ελλήνων μαθητών παρατηρήθηκε λόγω πανδημίας, με υποχώρηση 51 μονάδων συνολικά στα τρία γνωστικά αντικείμενα, ενώ ο ΜΟ των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 27 μονάδες. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι χώρες φτωχότερες από την Ελλάδα, όπως η Σερβία, έμειναν στα ίδια επίπεδα, καταφέρνοντας να μας ξεπεράσουν στην κατάταξη. Βέβαια, συγκρινόμενοι με την Κύπρο, βλέπουμε πως υπάρχουν και χειρότερα. Το νησιωτικό κράτος υποχώρησε κατά 103 μονάδες και φυσικά είναι χαμηλότερα στην κατάταξη. Η Ελλάδα, λοιπόν, είναι στην 44η θέση και η Κύπρος στην 62η.

Με ΜΟ επίδοσης 436 η χώρα μας βρίσκεται εγγύτερα στους Βαλκάνιους γείτονές της: 

• Σερβία (442), 
• Βουλγαρία (414), 
• Ρουμανία (428). 

Το άνοιγμα της ψαλίδας μεγαλώνει συγκρίνοντας την επίδοση της Ελλάδας με αυτής των σκανδιναβικών χωρών: 

• Φινλανδία (495), 
• Σουηδία (488), 
• Νορβηγία (474). 

Χώρες γνωστές για τα προοδευτικά εκπαιδευτικά τους συστήματα, που ωστόσο δεν καταφέρνουν να εξασφαλίσουν μια θέση στην 1η δεκάδα: 

• η Φινλανδία βρίσκεται 13η στην κατάταξη, 
• η Σουηδία 19η, ενώ 
• η Νορβηγία 33η -μόλις μια θέση πάνω από το φτωχότερο Βιετνάμ.

Ιδιαίτερα υψηλά σκορ έχουν συγκεντρώσει οι χώρες της Βαλτικής, με την Εσθονία να είναι η πρώτη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών (επίδοση PISA 2022: 516). Πολύ καλύτερες επιδόσεις από αυτές της Ελλάδας έχουν πετύχει η Λετονία (484-23η στην κατάταξη), η Λιθουανία (477 -30η στην κατάταξη) και η Πολωνία (492-15η στην κατάταξη).

Ο ευρωπαϊκός Βοράς εκπροσωπείται στην 1η δεκάδα και από την Ιρλανδία (504-9η στην κατάταξη), ενώ κοντά βρίσκεται και το Ηνωμένο Βασίλειο (494), με μία θέση ανάμεσα στις πρώτες 15 χώρες, την 14η. Η δεκάδα ολοκληρώνεται με μια εκπρόσωπο της κεντρικής Ευρώπης, την Ελβετία (498). Σε απόσταση αναπνοής ακολουθούν η Αυστραλία (497-11η στην κατάταξη) και η Νέα Ζηλανδία (495-12η στην κατάταξη).


Τίς πταίει;

Οι διαγωνιζόμενοι μαθητές ανάλογα με τις επιδόσεις τους κατατάσσονται σε ένα από τα 6 επίπεδα, με το 6 να είναι το υψηλότερο και το 1 το χαμηλότερο. Οι Έλληνες μαθητές που δεν κατάφεραν να φτάσουν ούτε καν στο επίπεδο 2 και στα 3 αντικείμενα αποτελούν το 25,7 % του δείγματος. Αυτό μεταφράζεται σε λειτουργικό αναλφαβητισμό που αφορά 1 στα 4 παιδιά. Ενδεικτικά τα αντίστοιχα ποσοστά στην Εσθονία είναι 5,2% και στη Φινλανδία 11,5%.

Να σημειωθεί πως ο διαγωνισμός PISA 2022 δεν αξιολογεί τις γνώσεις των μαθητών, αλλά πώς αυτοί τις αξιοποιούν. Ένα σύστημα προσανατολισμένο στην παπαγαλία και βαθμοθηρικό είναι μάλλον αναμενόμενο να φέρει τέτοια αποτελέσματα. 

Έχοντας υπόψη ότι ο διαγωνισμός αξιολογεί μαθητές της Α’ Λυκείου, που δεν έχουν εισαχθεί ακόμη στην εξουθενωτική διαδικασία των πανελληνίων εξετάσεων, καταλαβαίνουμε ότι η «ζημιά» έχει γίνει νωρίτερα: στο Γυμνάσιο, στο Δημοτικό αλλά και στην -υποβαθμισμένη ακόμη- προσχολική εκπαίδευση.

Στην Ελλάδα όταν γίνεται εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αυτή αφορά σχεδόν αποκλειστικά στο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2022 δείχνουν αυτό που οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν καλά: τότε είναι αργά. 

Η κατάκτηση απαραίτητων γνώσεων και δεξιοτήτων είναι ένα στοίχημα που πρέπει να ξεκινήσει από νωρίς, με αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων, σε όλες τις βαθμίδες. Μα το σημαντικότερο είναι η αλλαγή της στάσης των μαθητών απέναντι στη γνώση και το σχολείο. Να αποδεσμευτεί επιτέλους από τη βαθμοθηρία και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις που σχετίζονται με την παπαγαλία και να αντικατασταθεί από αυτό που θα έπρεπε να είναι. Μια δίψα για τη γνώση για αυτή την ίδια τη γνώση -κι όχι έναν κούφιο βαθμό.

Πηγές:

 Çitak, E. (2023). PISA Ranking 2023 is announced and the results are concerning. dataeconomy. Ανακτήθηκε από: www.dataeconomy.com (τελευταία πρόσβαση: 17/02/2023)

ADVERTISING
PISA Scores By Country 2024 (2024). Ανακτήθηκε από: www.datapandas.org (τελευταία πρόσβαση: 17/02/2023)
Λακασάς, Α. (2023). PISA: Απογοητευτικά τα αποτελέσματα των Ελλήνων μαθητών στον τελευταίο διαγωνισμό. Καθημερινή. Ανακτήθηκε από: www.kathimerini.gr (τελευταία πρόσβαση: 17/02/2023)
Στρατηγάκης, Σ. (2023). Τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA. Ανακτήθηκε από: www.naftemporiki.gr (τελευταία πρόσβαση: 17/02/2023) maxmag.gr