Βασιλικά: Ο κρυμμένος Πύργος και το οθωμανικό Χαμάμ - Φωτογραφίες από ένα ακόμη μυστικό της περιοχής μας

Ένα ακόμα καλά κρυμμένο μυστικό στη περιοχή της Θέρμης θα γνωρίσουμε σήμερα 

 

 Πολύ κοντά στον οδικό άξονα που οδηγεί στον Πολύγυρο Χαλκιδικής βρίσκεται κρυμμένος μέσα στη βλάστηση ο μεταβυζαντινός Πύργος και δίπλα ένα οθωμανικό Λουτρο- Χαμάμ.

Ιστορικά Στοιχεία

O Πύργος αυτός στα Βασιλικά είναι γνωστός ως ο Πύργος του οικισμού Πινσώνος η Πινασώνος ή στην τοπική διάλεκτο Πύργος Ψιώνας. 

Από την εποχή του μάλιστα σώζεται το κτηματολόγιο και κατάλογοι κατοίκων του, τον 14ο αιώνα.

Είναι πιθανόν ο Πύργος να προϋπήρχε σε κάποια μορφή ήδη από αυτήν την περίοδο.

Ο Πύργος ανήκε στην μονή της Λαύρας σε αντίθεση με τον οικισμό των Βασιλικών που είχαν εξάρτηση από τη μονή Χορταΐτου στο Χορτιάτη Θεσσαλονίκης.(Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ανδρέα στην Περιστερά Θεσσαλονίκης)

O Πύργος και ο οικισμός των Βασιλικών ήταν εξάρτημα του κλήρου που κατάφερε να συγκεντρώσει ο άγιος Ευθύμιος υπέρ του αγίου Ανδρέα της Περιστεράς.


Το πρώτο έγγραφο που αναφέρει την περιοχή της Πισιώνας όπως και τη Γαλάτιστα, τότε Γαλάτισσα είναι από το 897 μΧ..

Για τα Βασιλικά γίνεται μνεία πρώτη φορά το 1094, σε αγιορείτικο έγγραφο.

Το μικρό Χαμαμ δίπλα στον Πύργο στα Βασιλικα

Κατά την Τουρκοκρατία ήταν ένα από τα πιο σημαντικά χωριά του Ναχιγιέ της Καλαμαριάς. Ανήκε μάλιστα στα λεγόμενα χωριά των Αλατάδων.

Το εσωτερικό του λουτρού

Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου το χωριό έγινε βακούφι και υπαγόταν στο Ατίκ τζαμί της Θεσσαλονίκης. 

Το Ατικ τζαμί είναι ο ναός που ανήκε στη βυζαντινή μονή Ακαπνίου σήμερα Προφήτης Ηλίας στην οδό Ολυμπιάδος.

Αρχιτεκτονική του Πύργου

Ο Πύργος αυτός στα Βασιλικά έχει τετραγωνική κάτοψη και ύψος το ορατό ύψος του σήμερα είναι 4-5 μέτρα. Σαφώς ήταν μέρος ενός ευρύτερου φρουριακού περιβόλου ή οικιστικού συγκροτήματος.

Δίπλα του υπάρχουν κατάλοιπα μιας δεξαμενής και ενός χαρακτηριστικού Οθωμανικού λουτρού.

Θυμίζει η οργάνωση του έντονα ένα άλλο μεσαιωνικό Φρούριο της περιοχής το Μετόχι Κριτζιανών στην Επανομή.

(Μετόχι Κριτζιανών στην Επανομή)


Το Χαμάμ αυτό φαίνεται πως ήταν ιδιωτικό και αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα τέτοιου κτίσματος σε όλη την Ελλάδα.

Ο Πύργος των Βασιλικών περιγράφεται ως «Μεταβυζαντινός» σε απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (του 1979) που τον χαρακτηρίζει «ιστορικό διατηρητέο μνημείο».

Πηγή

• https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=vasilica
• kastra.eu
• https://thesekdromi.gr/thessaloniki/pyrgos-vasilika/