Σήμερα 10 Οκτωβρίου: Παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας

Η ψυχική υγεία αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα για όλους τους ανθρώπους.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2023 είναι μια ευκαιρία για τους ανθρώπους και τις κοινότητες να συσπειρωθούν πίσω από το μήνυμα: 

"Η ψυχική υγεία είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα", 

για να βελτιώσουν τις γνώσεις, να ευαισθητοποιήσουν και να προωθήσουν δράσεις που προάγουν και προστατεύουν την ψυχική υγεία όλων ως παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα.

Η ψυχική υγεία αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα για όλους τους ανθρώπους. Ο καθένας, όποιος και όπου κι αν είναι, έχει δικαίωμα στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο ψυχικής υγείας. 

Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα στην προστασία από τους κινδύνους για την ψυχική υγεία, το δικαίωμα στη διαθέσιμη, προσβάσιμη, αποδεκτή και καλής ποιότητας φροντίδα και το δικαίωμα στην ελευθερία, την ανεξαρτησία και την ένταξη στην κοινότητα.


Τι είναι η ψυχική υγεία;

Η ψυχική υγεία δεν είναι μόνο η απουσία της ψυχικής διαταραχής. Ορίζεται ως η κατάσταση της υγείας κατά την οποία ένα άτομο συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του, δύναται να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες που προκύπτουν από την καθημερινότητα, είναι παραγωγικό και μπορεί να συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

Τα δεδομένα

Οι ψυχικές, νευρολογικές και οι σχετιζόμενες με τη συμπεριφορά διαταραχές απαντώνται συχνά σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα άτομα που πάσχουν από αυτές τις διαταραχές είναι συχνά κοινωνικά απομονωμένα, έχουν μειωμένη ποιότητα ζωής και αυξημένη θνησιμότητα. Οι διαταραχές αυτές προκαλούν μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.

Οι πιο συνηθισμένες ψυχικές διαταραχές στην ΕΕ είναι οι φοβίες και η κατάθλιψη, η αντιμετώπιση των οποίων παρουσιάζει σημαντικές διαφορές τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και στο εσωτερικό της κάθε χώρας, ενώ οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται είναι συχνά μεμονωμένες.


Αίτια

Τα πρωτογενή αίτια των ψυχικών διαταραχών διαφέρουν ανάλογα με την πάθηση, όμως μια σειρά από κοινούς παράγοντες επιβαρύνει σημαντικά τους ασθενείς και καθυστερεί ή και αναστέλλει την ανάρρωσή τους:

➛Έλλειψη πληροφόρησης και εκπαίδευσης για τις διαταραχές και τις επιπτώσεις στην περίπτωση «μη διάγνωσης» και «μη κατάλληλης θεραπείας».

➛Προκαταλήψεις και στιγματισμός σαν αποτέλεσμα άγνοιας και φόβου γι' αυτούς που πάσχουν.

➛Έλλειψη πολιτικής κατανόησης και βούλησης που θα βοηθήσει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των διαταραχών.

➛Έλλειψη κατάλληλων πόρων ώστε να υπάρξει αποτελεσματική βοήθεια για πάσχοντες και οικογένειες μέσα στην κοινότητα.

➛Οι ψυχικές νόσοι επηρεάζουν αλλά και επηρεάζονται αρνητικά από τις χρόνιες νόσους, όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές και καρδιαγγειακές νόσοι, ο διαβήτης και το AIDS.

Επιπτώσεις

Η ψυχική υγεία επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα στην οικογένεια, στο σχολείο, στους χώρους εργασίας και αναψυχής. 

Η καλή ψυχική υγεία συμβάλλει στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη καθώς και στην ευημερία του ανθρώπου. 

Η κακή ψυχική υγεία μπορεί να υποβαθμίσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.

Η κατάσταση αυτή όχι μόνον αποτελεί πρόβλημα για τον τομέα της υγείας, αλλά συγκαταλέγεται ανάμεσα στους τρεις κυριότερους λόγους απουσίας από την εργασία, ενώ αποτελεί σημαντική αιτία για πρόωρη συνταξιοδότηση ή αναπηρική σύνταξη, επίσης το κοινωνικό κόστος (διάλυση οικογενειών, απώλεια εργασίας, ανεργία, αυτοκτονίες, πράξεις βίας κ.λπ.) δεν μπορεί να υπολογισθεί.

Παρ' όλα αυτά, η ψυχική νόσος παραμένει ο φτωχός συγγενής των διαφόρων συστημάτων υγείας, έτσι ώστε να μην ικανοποιούνται ούτε στοιχειωδώς οι ανάγκες των πασχόντων και των οικογενειών τους.

Τα παραπάνω αποτελούν στόχους του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Ψυχική Υγεία και την Καλή Ψυχική Κατάσταση, το οποίο έχει 5 προτεραιότητες:

• πρόληψη της κατάθλιψης και της αυτοκτονίας
• ψυχική υγεία των νέων και εκπαίδευση
• ψυχική υγεία στο χώρο εργασίας
• ψυχική υγεία ηλικιωμένων
• καταπολέμηση του κοινωνικού στιγματισμού και αποκλεισμού

Οι ψυχικές διαταραχές είναι στην πλειοψηφία τους αντιμετωπίσιμες, εφόσον γίνεται σωστή χρήση των διαθέσιμων θεραπειών. Ωστόσο, η αντιμετώπιση καθίσταται δύσκολη στις περιπτώσεις κατά τις οποίες είτε δεν γίνεται σωστή διάγνωση της σοβαρότητας της διαταραχής, είτε δεν κατανοούνται σωστά τα οφέλη που προκύπτουν από τις υπηρεσίες θεραπείας των ψυχικών ασθενειών.

Η σωματική και η ψυχική υγεία είναι αλληλένδετες. 

Υπάρχει επιπλέον πραγματική ανάγκη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των ατόμων με χρόνιες σωματικές ασθένειες και σωματικής φροντίδας της ψυχικής υγείας των καταναλωτών μέσα από μια συνεχή και ολοκληρωμένη φροντίδα.

Στις περισσότερες χώρες, ιδιαίτερα αυτές του χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παρουσιάζουν σοβαρή έλλειψη πόρων - ανθρώπινων και οικονομικών.

Από τους πόρους υγειονομικής περίθαλψης που είναι διαθέσιμοι, οι περισσότεροι επί του παρόντος δαπανώνται για την εξειδικευμένη θεραπεία και τη φροντίδα των ατόμων με ψυχική ασθένεια, και σε μικρότερο βαθμό για την παροχή ολοκληρωμένου ενός συστήματος ψυχικής υγείας. 

Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να διαπιστώσουμε ότι έμφαση πρέπει να δοθεί στην προώθηση της ψυχικής υγείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής για να διασφαλιστεί ένα υγιές ξεκίνημα στη ζωή για τα παιδιά και για την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών στην ενήλικη ζωή και το γήρας.

Η καλή ψυχική υγεία είναι ζωτικής σημασίας για τη συνολική μας υγεία και ευημερία. Ωστόσο, ένας στους οκτώ ανθρώπους παγκοσμίως ζει με προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική τους υγεία, την ευημερία τους, τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται με τους άλλους και τα μέσα διαβίωσής τους. Οι καταστάσεις ψυχικής υγείας επηρεάζουν επίσης έναν αυξανόμενο αριθμό εφήβων και νέων.

Μία ψυχική διαταραχή δεν θα πρέπει ποτέ να αποτελεί λόγο για να στερηθεί κάποιος τα ανθρώπινα δικαιώματά του ή να αποκλειστεί από τις αποφάσεις που αφορούν την υγεία του.

Ο ΠΟΥ συνεχίζει να συνεργάζεται με τους εταίρους του για να διασφαλίσει ότι η ψυχική υγεία εκτιμάται, προωθείται και προστατεύεται και ότι λαμβάνονται επείγοντα μέτρα ώστε όλοι να μπορούν να ασκούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και να έχουν πρόσβαση στην ποιοτική φροντίδα ψυχικής υγείας που χρειάζονται.

Εν κατακλείδι

Η πνευματική υγεία είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα. 

Επιτρέπει στους πολίτες να ευημερούν, να έχουν υγεία και ποιότητα ζωής. 

Προωθεί την εκμάθηση, την εργασία και τη συμμετοχή στην κοινωνία.