Πώς οι προσδοκίες των γονέων ταλαιπωρούν τους εφήβους

 

Είναι πολύ φυσιολογικό και αναμενόμενο οι γονείς να έχουν προσδοκίες. Να σκέφτονται και να επιθυμούν το καλύτερο για τα παιδιά τους σε όλους τους τομείς της ζωής τους.

Ας θυμηθούμε μια ευχή που δινόταν στους γονείς και αφορούσε το παιδί χωρίς όμως να το συμπεριλαμβάνει: «Να τον/την καμαρώσεις (τον γιο/κόρη) όπως επιθυμείς». 

Αν και η ευχή ακούγεται όλο και λιγότερο στις μέρες μας, φανερώνει την τάση το παιδί να μην ερωτάται πώς αυτό θέλει να καμαρώσει τον εαυτό του μεγαλώνοντας. 

Σαν να θεωρείται λίγο αυτονόητο ότι ο γονιός έχει δικαίωμα να πιέζει το παιδί να πραγματοποιήσει τα δικά του απραγματοποίητα όνειρα ή τα απωθημένα.

Η ευτυχία αυτή που ο γονιός επιθυμεί, περνά μέσα από τις δικές του εμπειρίες, τα βιώματα, τα λάθη. 

Θέλει να προστατεύσει τον/την έφηβο από άσχημες εμπειρίες, από λανθασμένες αποφάσεις και επιλογές. 

Κι ενώ το γονεϊκό σκεπτικό έχει τις καλύτερες προθέσεις, μπορεί να βγαίνει με τέτοιον τρόπο που να γίνεται πολύ πιεστικό για τους εφήβους όταν οι προσδοκίες είναι υπερβολικές και όχι ρεαλιστικές. 

Άλλωστε η εμπειρία δε μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, αλλά αποκτάται στη μοναδική πορεία της ζωής κάθε ανθρώπου, με τα χρόνια μέσα από λάθη και αποτυχίες. 

Ο γονιός πάνω στο άγχος του να κάνει το καλύτερο που μπορεί, συχνά τοποθετεί υπερβολικές προσδοκίες στις πλάτες του παιδιού από πολύ μικρή ηλικία.

Οι προσδοκίες όταν εκφράζονται πιεστικά με άμεσα η έμμεσο τρόπο οδηγούν σε δύο κατευθύνσεις:

➢Δημιουργούν ένα «καλό παιδί» πλήρως υποταγμένο στα θέλω του γονιού, όπου ο κύριος ρόλος του είναι να κρατά τους άλλους γύρω του ευχαριστημένους. 

➢Εξελίσσεται σε έναν άνθρωπο που μέσα από τον ρόλο του καλού παιδιού είναι καλό για τους άλλους, καθόλου καλό απέναντι στον εαυτό του, αφού μόνιμα απαιτεί από αυτόν να υπηρετεί τα θέλω των άλλων. 

➢Στην ενήλικη ζωή έχει μεγάλο άγχος, τρέχει να προλάβει τα πάντα, θέλει να είναι τέλειο με ό,τι αναλαμβάνει, έχει τύψεις και ενοχές πολύ εύκολα. 

➢Όλα τα παραπάνω δημιουργούν έναν ενήλικα που δεν μπορεί να χαρεί εύκολα.

➢Οδηγούν στην αντίδραση η οποία μπορεί να εκφραστεί με επιθετικό ή με παθητικό τρόπο. 

➢Μπορεί ο έφηβος, πέρα από την αναμενόμενη αντίδραση λόγω εφηβείας, να αντιδρά στα πάντα, να μη συνεργάζεται εύκολα, να επιτίθεται λεκτικά. 

➢Μπορεί όμως να αντιδρά με παθητικό τρόπο στην πίεση των προσδοκιών από τους γονείς, με έλλειψη ενδιαφέροντος, παραίτηση από το σχολείο ή όποια δραστηριότητα συνδέεται με επιδόσεις.

➢Αισθανόμενος ότι δεν ικανοποιεί τον γονιό και φοβούμενος ότι δε θα φτάσει ποτέ το στόχο που ο γονιός έθεσε, απλά παραιτείται από την προσπάθεια. Κάτι που μπορεί να ερμηνευτεί εύκολα σαν τεμπελιά ή αδιαφορία από το σχολείο ή το περιβάλλον γύρω του.

Φράσεις στην καθημερινότητα που σχετίζονται με τις προσδοκίες και καλό είναι να αποφεύγονται, γιατί δίνουν το κρυμμένο μήνυμα «έχω πολλές προσδοκίες από εσένα, δεν έχεις δικαίωμα να με διαψεύδεις» είναι οι ακόλουθες:

⇾  Μη μου το κάνεις αυτό και με στεναχωρείς/ απογοητεύεις,
⇾  Αν δεν κάνεις τα μαθήματά σου δε σε αγαπώ (εδώ διδάσκουμε την αγάπη με όρους και προυποθέσεις: αν κάνεις αυτό που θέλω, τότε σε αγαπώ. Αν όχι δεν σε αγαπώ; )

⇾  Πρόδωσες την εμπιστοσύνη μου (όταν το χρησιμοποιούμε με ευκολία για λιγότερο σημαντικά πράγματα )

⇾  Ο άδερφος σου είναι πιο έξυπνος από σένα (η σύγκριση κρύβει την προσδοκία να είναι και τα δύο παιδιά ίδια σε κάτι)

⇾  Δεν το περίμενα με τίποτα αυτό από σένα!

Ας θυμόμαστε ότι ο τρόπος που λέμε κάτι μετράει πιο πολύ από τα λόγια αυτά καθαυτά. 

Φυσικά και δεν είναι εύκολο συνέχεια να είμαστε προσεκτικοί στα πάντα. 

Υπάρχουν και στιγμές που θα ειπωθούν λέξεις που δεν εννοούμε πάνω στην ένταση. Αυτό όμως ας είναι η εξαίρεση.

Οι παραπάνω φράσεις μπορούν να αντικατασταθούν με άλλες πιο ξεκάθαρες και υποστηρικτικές. 

Οι οποίες να λένε και να εννοούν αυτό που λένε, χωρίς δεύτερα κρυφά μηνύματα όπως οι προηγούμενες. 

Φυσικά και ο γονιός δικαιούται να έχει προσδοκίες. 

Ιδανικό θα ήταν αυτές οι προσδοκίες να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. 

Να σχετίζονται με τις κλίσεις, τις ικανότητες, τις ανάγκες και την προσωπικότητα του εφήβου. 

Σε αυτήν την περίπτωση οι προσδοκίες των γονιών, δεν ταλαιπωρούν τους εφήβους, αντίθετα τους δίνουν ώθηση ώστε να κυνηγήσουν τους στόχους τους στη ζωή.

efiveia.gr
Ψυχολόγος – Συγγραφέας Μαρία Σκαρλάτου