Πρέπει να γνωρίζουμε πόσα χρήματα παίρνουν οι συνάδελφοί μας;
Η Φινλανδία ήδη δημοσιεύει το φορολογητέο εισόδημα κάθε πολίτη, γεγονός το οποίο δημιουργεί ετησίως φρενίτιδα στα μέσα ενημέρωσης και έχει οδηγήσει σε νομικές αμφισβητήσεις για λόγους προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Τα φορολογικά στοιχεία, ωστόσο, δεν δίνουν πλήρη εικόνα, επομένως τώρα η κεντροαριστερή κυβέρνηση συνασπισμού της χώρας θέλει να προχωρήσει περαιτέρω το αίτημα για διαφάνεια προκειμένου να κλείσει το χάσμα στις αμοιβές μεταξύ των φύλων.
Προτεινόμενος νέος νόμος, σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters, θα επιτρέπει στους εργαζόμενους οι οποίοι υποπτεύονται διακρίσεις λόγω φύλου να έχουν πρόσβαση σε μια πληρέστερη αποκάλυψη στοιχείων, ώστε να μπορούν να αμφισβητούν οποιαδήποτε σχετική μισθολογική διαφορά.
Εάν εγκριθεί, το φινλανδικό πείραμα θα παρακολουθείται στενά από πολλούς άλλους. Οι αντιγραφείς θα πρέπει να προχωρήσουν με ιδιαίτερη προσοχή. Συχνά νόμοι οι οποίοι ανταποκρίνονται σε "στενούς", ειδικούς στόχους έχουν και ακούσιες συνέπειες.
Δύο μέθοδοι
Το ζήτημα του τρόπου διασφάλισης της ίσης αμοιβής για ίση εργασία έχει συζητηθεί πολύ όλα αυτά τα χρόνια, ενώ έχει αποτελέσει θέμα βιβλίων, ακαδημαϊκών άρθρων και νόμων. Υπάρχουν γενικά δύο είδη λύσεων: αυτών οι οποίες απαιτούν αποφάσεις που συνεπάγονται δημόσιες δαπάνες και εκείων οι οποίες επιδιώκουν την εξάλειψη της μεροληψίας μέσω της διαφάνειας.
Στο πρώτο καλάθι υπάρχουν συστημικές διορθώσεις, όπως υψηλότεροι κατώτατοι μισθοί (καθώς οι γυναίκες τείνουν να καταλαμβάνουν δυσανάλογα μεγάλο μέρος των χαμηλότερων μισθολογικών κλιμακίων), άδειες ασθενείας μετ' αποδοχών ή καλύτερες άδειες μητρότητας και φροντίδας παιδιών, ώστε οι γυναίκες να μην βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην καριέρα τους.
Δεδομένου ότι οι γυναίκες φέρουν δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο της φροντίδας των παιδιών και του νοικοκυριού, ακόμη και στην ιδιαίτερα "φωτισμένη" εποχή μας, η αποτυχία παροχής υποστήριξης συχνά οδηγεί σε μεγάλα μειονεκτήματα έναντι των ανδρών ομολόγων τους. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι αυτές οι διορθώσεις τείνουν να δημιουργούν κοινωνίες μεγαλύτερης ισότητας.
Η Φινλανδία έχει συμπληρώσει τα περισσότερα από τα "κουτάκια" στο πρώτο σύνολο επιδιορθώσεων. Έχει μερικές από τις πλέον γενναιόδωρες πολιτικές γονικής άδειας οπουδήποτε στον κόσμο (140 ημέρες άδειας μετ' αποδοχών για κάθε γονέα μετά τη γέννηση ενός παιδιού, γεγονός που μειώνει την "ποινή μητρότητας", αν και οι γυναίκες λαμβάνουν περισσότερες άδειες από τους άνδρες). Κατατάχθηκε τρίτη όσον αφορά την ισότητα των φύλων χώρα στον κόσμο από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ το 2020.
Κι όμως, η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των "καθυστερημένων" εντός ΕΕ όσον αφορά το κλείσιμο του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων. Οι γυναίκες κέρδισαν άνω του 17% λιγότερα από τους άνδρες το 2020, τοποθετώντας τη Φινλανδία κοντά στην τελευταία θέση της λίστας των χωρών του ΟΟΣΑ για την ισότητα στις αμοιβές. Αυτό εγείρει ορισμένα ερωτήματα σχετικά με το πόσο σημαντικό είναι πραγματικά το χάσμα στις αμοιβές όταν πρόκειται για την ισότητα των φύλων.
Διαπραγματευτικό χαρτί
Ο δεύτερος τύπος λύσης είναι να αφαιρέσει κανείς το πέπλο του απορρήτου σχετικά με τις αμοιβές, ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν διαπραγματευτικά χαρτιά και να προσφεύγουν ενάντια σε περιπτώσεις διακρίσεων
Είναι δύσκολο να παλέψεις για δίκαιες αμοιβές όταν δεν έχεις ιδέα τι αποδοχές λαμβάνουν οι συνάδελφοί σου. Ήταν η ακούσια διαφάνεια, μέσω του χακαρίσματος της Sony, που φέρεται να ώθησε τη σταρ του Χόλιγουντ Charlize Theron να απαιτήσει ίση αμοιβή με τον συμπρωταγωνιστή της, Chris Hemsworth, στο The Huntsman.
Η Νορβηγία, έτερη χώρα η οποία σημειώνει υψηλή βαθμολογία στην ισότητα των φύλων, δημοσιοποιεί όλες τις φορολογικές δηλώσεις των πολιτών της, ενώ έχει επίσης ένα από τα χαμηλότερα μισθολογικά χάσματα μεταξύ των φύλων μεταξύ των προηγμένων χωρών. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι οι οδηγίες περί διαφάνειας λειτουργούν, ωστόσο είναι αναμφισβήτητα οι διορθώσεις του πρώτου καλαθιού της Νορβηγίας - ειδικά οι ισχυρά επιδοτούμενες χρηματικά διατάξεις περί παιδικής μέριμνας και η υποστήριξη για τους γονείς - που καθίστανται παράγοντας διαφοροποίησης.
Σε χώρες όπου η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους, ένα χαμηλότερο μέσο εισόδημα δεν μεταφράζεται σε κακή ποιότητα ζωής. Στις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ένα από τα υψηλότερα μισθολογικά χάσματα μεταξύ των δύο φύλων, παρά τους τουλάχιστον τέσσερις ομοσπονδιακούς νόμους που απαγορεύουν τις διακρίσεις, το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο.
Δύο μέθοδοι
Το ζήτημα του τρόπου διασφάλισης της ίσης αμοιβής για ίση εργασία έχει συζητηθεί πολύ όλα αυτά τα χρόνια, ενώ έχει αποτελέσει θέμα βιβλίων, ακαδημαϊκών άρθρων και νόμων. Υπάρχουν γενικά δύο είδη λύσεων: αυτών οι οποίες απαιτούν αποφάσεις που συνεπάγονται δημόσιες δαπάνες και εκείων οι οποίες επιδιώκουν την εξάλειψη της μεροληψίας μέσω της διαφάνειας.
Στο πρώτο καλάθι υπάρχουν συστημικές διορθώσεις, όπως υψηλότεροι κατώτατοι μισθοί (καθώς οι γυναίκες τείνουν να καταλαμβάνουν δυσανάλογα μεγάλο μέρος των χαμηλότερων μισθολογικών κλιμακίων), άδειες ασθενείας μετ' αποδοχών ή καλύτερες άδειες μητρότητας και φροντίδας παιδιών, ώστε οι γυναίκες να μην βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην καριέρα τους.
Δεδομένου ότι οι γυναίκες φέρουν δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο της φροντίδας των παιδιών και του νοικοκυριού, ακόμη και στην ιδιαίτερα "φωτισμένη" εποχή μας, η αποτυχία παροχής υποστήριξης συχνά οδηγεί σε μεγάλα μειονεκτήματα έναντι των ανδρών ομολόγων τους. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι αυτές οι διορθώσεις τείνουν να δημιουργούν κοινωνίες μεγαλύτερης ισότητας.
Η Φινλανδία έχει συμπληρώσει τα περισσότερα από τα "κουτάκια" στο πρώτο σύνολο επιδιορθώσεων. Έχει μερικές από τις πλέον γενναιόδωρες πολιτικές γονικής άδειας οπουδήποτε στον κόσμο (140 ημέρες άδειας μετ' αποδοχών για κάθε γονέα μετά τη γέννηση ενός παιδιού, γεγονός που μειώνει την "ποινή μητρότητας", αν και οι γυναίκες λαμβάνουν περισσότερες άδειες από τους άνδρες). Κατατάχθηκε τρίτη όσον αφορά την ισότητα των φύλων χώρα στον κόσμο από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ το 2020.
Κι όμως, η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των "καθυστερημένων" εντός ΕΕ όσον αφορά το κλείσιμο του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων. Οι γυναίκες κέρδισαν άνω του 17% λιγότερα από τους άνδρες το 2020, τοποθετώντας τη Φινλανδία κοντά στην τελευταία θέση της λίστας των χωρών του ΟΟΣΑ για την ισότητα στις αμοιβές. Αυτό εγείρει ορισμένα ερωτήματα σχετικά με το πόσο σημαντικό είναι πραγματικά το χάσμα στις αμοιβές όταν πρόκειται για την ισότητα των φύλων.
Διαπραγματευτικό χαρτί
Ο δεύτερος τύπος λύσης είναι να αφαιρέσει κανείς το πέπλο του απορρήτου σχετικά με τις αμοιβές, ώστε οι εργαζόμενοι να έχουν διαπραγματευτικά χαρτιά και να προσφεύγουν ενάντια σε περιπτώσεις διακρίσεων
Είναι δύσκολο να παλέψεις για δίκαιες αμοιβές όταν δεν έχεις ιδέα τι αποδοχές λαμβάνουν οι συνάδελφοί σου. Ήταν η ακούσια διαφάνεια, μέσω του χακαρίσματος της Sony, που φέρεται να ώθησε τη σταρ του Χόλιγουντ Charlize Theron να απαιτήσει ίση αμοιβή με τον συμπρωταγωνιστή της, Chris Hemsworth, στο The Huntsman.
Η Νορβηγία, έτερη χώρα η οποία σημειώνει υψηλή βαθμολογία στην ισότητα των φύλων, δημοσιοποιεί όλες τις φορολογικές δηλώσεις των πολιτών της, ενώ έχει επίσης ένα από τα χαμηλότερα μισθολογικά χάσματα μεταξύ των φύλων μεταξύ των προηγμένων χωρών. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι οι οδηγίες περί διαφάνειας λειτουργούν, ωστόσο είναι αναμφισβήτητα οι διορθώσεις του πρώτου καλαθιού της Νορβηγίας - ειδικά οι ισχυρά επιδοτούμενες χρηματικά διατάξεις περί παιδικής μέριμνας και η υποστήριξη για τους γονείς - που καθίστανται παράγοντας διαφοροποίησης.
Σε χώρες όπου η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους, ένα χαμηλότερο μέσο εισόδημα δεν μεταφράζεται σε κακή ποιότητα ζωής. Στις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ένα από τα υψηλότερα μισθολογικά χάσματα μεταξύ των δύο φύλων, παρά τους τουλάχιστον τέσσερις ομοσπονδιακούς νόμους που απαγορεύουν τις διακρίσεις, το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο.
Με το εξαιρετικά ακριβό κόστος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης, τα επίπεδα εισοδήματος επηρεάζουν άμεσα τις ευκαιρίες στη ζωή και την έκβαση περιστατικών στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υψηλότερο ποσοστό γυναικών σε διοικητικούς ρόλους στον ιδιωτικό τομέα και σε καριέρες STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά) από τις σκανδιναβικές χώρες.
Στενός κορσές
Φυσικά, ο κίνδυνος των νομοθετικών διορθώσεων είναι ότι είτε είναι αναποτελεσματικές, είτε τόσο περιοριστικές που βλάπτουν την ικανότητα των επιχειρήσεων να είναι ευέλικτες και καινοτόμες.
Οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν από καιρό κατοχυρώσει την αρχή της ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας, ωστόσο οι γυναίκες κερδίζουν 86 λεπτά του ευρώ για κάθε 1 ευρώ που κερδίζουν οι άνδρες (98 σεντς για κάθε 1,14 δολάρια ΗΠΑ), με μια μέση διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων στο 14%. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, της τάξης του 30%, καθώς χαμηλότερες αποδοχές σημαίνουν χαμηλότερες κρατήσεις/αποταμιεύσεις.
Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε μια προτεινόμενη οδηγία η οποία θα απαιτούσε από εταιρείες με άνω των 250 εργαζόμενους να αναφέρουν δημόσια τις διαφορές στις αμοιβές μεταξύ των φύλων, να παρακολουθούν τις εσωτερικές ανισότητες και να αντιμετωπίζουν τυχόν διαφορές άνω του 5% που δεν δικαιολογούνται για λόγους διαφορετικούς του φύλου. Ο προτεινόμενος νόμος της Φινλανδίας, φυσικά, προχωρά πολύ μακρύτερα.
Η ανακάλυψη των αριθμών με ακρίβεια θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων οι οποίες έχουν τις ρίζες τους σε μεροληψία σε πολλούς τομείς, όπως το λιανικό εμπόριο, ο κλάδος φιλοξενίας και η μεταποίηση. Τι γίνεται όμως με ρόλους οι οποίοι συνεπάγονται συνδυασμό δεξιοτήτων οι οποίες δεν αποτυπώνονται τόσο εύκολα στις μετρήσεις;
Ακόμη και στις σκανδιναβικές χώρες, η διαφορά αμοιβών μεταξύ των φύλων είναι μεγαλύτερη στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και στον ασφαλιστικό κλάδο. Ο νόμος της Φινλανδίας θα παρείχε στις γυναίκες την προσφυγή σε περίπτωση διάκρισης, ωστόσο πολλές γυναίκες "τιμωρούνται" για μισθολογικές φιλοδοξίες, οπότε μήπως θα τις έβλαπτε μακροπρόθεσμα;
Το χάσμα στις αμοιβές σε επίπεδο κλάδου
Υπάρχει επίσης το ερώτημα πώς ένα αίτημα για διαφάνεια θα επηρέαζε την ικανότητα της εταιρείας να παρακινεί το προσωπικό της και να το διατηρεί στις τάξεις της. Θα ήταν σίγουρα αδιάφορος ένας άνθρωπος ο οποίος δεν θα ασκούσε κάποια στιγμή το δικαίωμα να γνωρίζει τον μισθό ενός συναδέλφου του.
Σχετικό και απόλυτο εισόδημα
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια κατέγραψαν κάποτε τις αμοιβές ενός τυχαίου υποσυνόλου πανεπιστημιακών υπαλλήλων σε έναν ιστότοπο και διαπίστωσαν ότι οι εργαζόμενοι των οποίων οι μισθοί ήταν κάτω από τον μέσο όρο για τον ρόλο τους ανέφεραν χαμηλότερη ικανοποίηση από την εργασία και αυξημένη πιθανότητα να αναζητήσουν νέα δουλειά. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι το σχετικό εισόδημα έχει μεγαλύτερη σημασία από το απόλυτο εισόδημα και συνδέεται με την εργασιακή ικανοποίηση, την ευτυχία, ακόμη και την υγεία και τη μακροζωία.
Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την κρίση περί της αμοιβής, όπως η εμπειρία, η παραγωγικότητα, οι τομείς εξειδίκευσης ή η συμβολή του ατόμου στη δυναμική μιας ομάδας, οι δυνατότητες ανάπτυξης ή η προσαρμοστικότητα. Μερικές φορές οι μισθολογικές διαφορές είναι περιστασιακές και όχι αποτέλεσμα μεροληψίας και δεν είναι εύκολο να διορθωθούν εντός των περιορισμών ενός σφιχτού εταιρικού προϋπολογισμού χωρίς να χαθούν αξιόλογοι υπάλληλοι.
Το να πεις είναι περίπλοκο μπορεί εύκολα να ακουστεί σαν υπεκφυγή. Συχνά το χάσμα μεταξύ των φύλων δεν αφορά τόσο την έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τις αμοιβές, όσο τις μυριάδες μικρούς τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες κρατούνται πίσω, με την πάροδο του χρόνου.
Μερικές φορές οι απλές λύσεις λειτουργούν, ωστόσο υποπτεύομαι ότι η λύση της Φινλανδίας θα χρειαστεί περισσότερη μελέτη προτού και άλλοι πηδήξουν στο βαγόνι της.
capital.gr
Στενός κορσές
Φυσικά, ο κίνδυνος των νομοθετικών διορθώσεων είναι ότι είτε είναι αναποτελεσματικές, είτε τόσο περιοριστικές που βλάπτουν την ικανότητα των επιχειρήσεων να είναι ευέλικτες και καινοτόμες.
Οι Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν από καιρό κατοχυρώσει την αρχή της ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας, ωστόσο οι γυναίκες κερδίζουν 86 λεπτά του ευρώ για κάθε 1 ευρώ που κερδίζουν οι άνδρες (98 σεντς για κάθε 1,14 δολάρια ΗΠΑ), με μια μέση διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων στο 14%. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, της τάξης του 30%, καθώς χαμηλότερες αποδοχές σημαίνουν χαμηλότερες κρατήσεις/αποταμιεύσεις.
Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε μια προτεινόμενη οδηγία η οποία θα απαιτούσε από εταιρείες με άνω των 250 εργαζόμενους να αναφέρουν δημόσια τις διαφορές στις αμοιβές μεταξύ των φύλων, να παρακολουθούν τις εσωτερικές ανισότητες και να αντιμετωπίζουν τυχόν διαφορές άνω του 5% που δεν δικαιολογούνται για λόγους διαφορετικούς του φύλου. Ο προτεινόμενος νόμος της Φινλανδίας, φυσικά, προχωρά πολύ μακρύτερα.
Η ανακάλυψη των αριθμών με ακρίβεια θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων οι οποίες έχουν τις ρίζες τους σε μεροληψία σε πολλούς τομείς, όπως το λιανικό εμπόριο, ο κλάδος φιλοξενίας και η μεταποίηση. Τι γίνεται όμως με ρόλους οι οποίοι συνεπάγονται συνδυασμό δεξιοτήτων οι οποίες δεν αποτυπώνονται τόσο εύκολα στις μετρήσεις;
Ακόμη και στις σκανδιναβικές χώρες, η διαφορά αμοιβών μεταξύ των φύλων είναι μεγαλύτερη στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και στον ασφαλιστικό κλάδο. Ο νόμος της Φινλανδίας θα παρείχε στις γυναίκες την προσφυγή σε περίπτωση διάκρισης, ωστόσο πολλές γυναίκες "τιμωρούνται" για μισθολογικές φιλοδοξίες, οπότε μήπως θα τις έβλαπτε μακροπρόθεσμα;
Το χάσμα στις αμοιβές σε επίπεδο κλάδου
Υπάρχει επίσης το ερώτημα πώς ένα αίτημα για διαφάνεια θα επηρέαζε την ικανότητα της εταιρείας να παρακινεί το προσωπικό της και να το διατηρεί στις τάξεις της. Θα ήταν σίγουρα αδιάφορος ένας άνθρωπος ο οποίος δεν θα ασκούσε κάποια στιγμή το δικαίωμα να γνωρίζει τον μισθό ενός συναδέλφου του.
Σχετικό και απόλυτο εισόδημα
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια κατέγραψαν κάποτε τις αμοιβές ενός τυχαίου υποσυνόλου πανεπιστημιακών υπαλλήλων σε έναν ιστότοπο και διαπίστωσαν ότι οι εργαζόμενοι των οποίων οι μισθοί ήταν κάτω από τον μέσο όρο για τον ρόλο τους ανέφεραν χαμηλότερη ικανοποίηση από την εργασία και αυξημένη πιθανότητα να αναζητήσουν νέα δουλειά. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι το σχετικό εισόδημα έχει μεγαλύτερη σημασία από το απόλυτο εισόδημα και συνδέεται με την εργασιακή ικανοποίηση, την ευτυχία, ακόμη και την υγεία και τη μακροζωία.
Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την κρίση περί της αμοιβής, όπως η εμπειρία, η παραγωγικότητα, οι τομείς εξειδίκευσης ή η συμβολή του ατόμου στη δυναμική μιας ομάδας, οι δυνατότητες ανάπτυξης ή η προσαρμοστικότητα. Μερικές φορές οι μισθολογικές διαφορές είναι περιστασιακές και όχι αποτέλεσμα μεροληψίας και δεν είναι εύκολο να διορθωθούν εντός των περιορισμών ενός σφιχτού εταιρικού προϋπολογισμού χωρίς να χαθούν αξιόλογοι υπάλληλοι.
Το να πεις είναι περίπλοκο μπορεί εύκολα να ακουστεί σαν υπεκφυγή. Συχνά το χάσμα μεταξύ των φύλων δεν αφορά τόσο την έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τις αμοιβές, όσο τις μυριάδες μικρούς τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες κρατούνται πίσω, με την πάροδο του χρόνου.
Μερικές φορές οι απλές λύσεις λειτουργούν, ωστόσο υποπτεύομαι ότι η λύση της Φινλανδίας θα χρειαστεί περισσότερη μελέτη προτού και άλλοι πηδήξουν στο βαγόνι της.
capital.gr
