“Ο γιος μου δεν θέλει να πάει στο φροντιστήριο” - Τι απαντά η ψυχολόγος;

Γονιός:

Έχω ένα θέμα το οποίο δεν ξέρω πως να το αντιμετωπίσω.

Ο γιος μου πάει Α λυκείου. Παράλληλα πηγαίνει 4 φορές την εβδομάδα σε φροντιστήριο στα περισσότερα μαθήματα του σχολείου.
Επίσης, έχει 2 φορές την εβδομάδα αγγλικά (proficiency) κ 3 φορές kick boxing (το οποίο λατρεύει ).

Είναι ένα αρκετά ευαίσθητο παιδί, κοινωνικός, εξωστρεφής, οι φίλοι του τον αγαπάνε και τον θέλουν στις παρέες τους. Ξέρω όλους τους φίλους και φίλες του, άλλωστε κάνουν παρέα από το νήπιο. Όλοι τους είναι αριστούχοι μαθητές.

Ο γιος μου είναι από τα παιδιά που δεν διαβάζουν. Ποτέ. Είναι όμως πανέξυπνος και πολύ εύστροφος.

Όμως είναι και αρκετά ανώριμος.

Οι σπουδές που θέλει, περιλαμβάνουν, βιολογία, χημεία, φυσική κτλ.

Ποιο είναι το πρόβλημά μου;

Αρνείται κατηγορηματικά να πηγαίνει φροντιστήριο. Τις περισσότερες φορές γίνεται μάχη!!

Λέει ότι κουράζεται και ότι είναι πολλές οι ώρες. Επιμένει να του βγάλω κάποια μαθήματα.

Άλλες φορές λέει ότι τα καταλαβαίνει τα μαθήματα, άλλες πάλι, όχι.

Ο πατέρας του, μίλησε με το φροντιστήριο, για αυτήν την άρνηση που έχει.

Υποβιβάζει πολύ τον εαυτό του, νιώθει άχρηστος κτλ.

Του εξηγώ, πολύ ήρεμα, ότι ίσως να νιώθει έτσι γιατί έχει τόσα χρόνια απίστευτα κενά (ειδικά τα 2 τελευταία λόγω κόβιντ) .

Του εξηγώ επίσης πολύ συχνά, ότι είναι έξυπνος, ότι έχει δυνατότητες και ικανότητες και ότι πρέπει να πιστέψει στον εαυτό του και ότι δεν πρέπει να σκέφτεται αρνητικά και να προκαταβάλει τον εαυτό του.

Ότι μπορεί να καταφέρει και να κάνει τα πάντα, αρκεί να κάτσει να διαβάσει λίγη ώρα, αλλά συγκεντρωμένα. Γι’ αυτό νιώθει χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση στο σχολείο κ στο φροντιστήριο.

Βλέπει το φροντιστήριο ως δεύτερο σχολείο, ενώ του εξηγώ πολλές φορές, ότι το φροντιστήριο βοηθάει για να τα καταλαβαίνει καλυτέρα.

Όποτε μιλάμε, δείχνει να καταλαβαίνει και να συμφωνεί μαζί μου. Όταν όμως μετά από μισή ώρα έρχεται η ώρα για το φροντιστήριο, πέφτει στα πατώματα και κλαίει!!!!!

Με έχει αγχώσει πολύ αυτή η κατάσταση, και εκείνος είναι περισσότερο αγχωμένος από μένα.

Υποφέρει. Σήμερα μου είπε ότι θέλει να πεθάνει!!!(όταν τον πήγαινα φροντιστήριο). (Πηγαίνει μόνος του, αλλά άργησε γιατί έκλαιγε).

Ο πατέρας του (έχουμε χωρίσει), πιστεύει ότι είναι χειριστικός και ότι τα κάνει επίτηδες για να περνάει το δικό του. Μερικές φορές έχει δίκιο σε αυτό.

Το θέμα είναι, αυτό που με απασχολεί (και το εξηγώ στο παιδί), είναι ότι δεν προσπαθεί καν, να διαβάσει. Απλά τα παρατάει. Ως ενήλικας τι θα κάνει; σε κάποια δυσκολία θα τα παρατάει τόσο εύκολα; (τα έχω εξηγήσει κι αυτά, ήρεμα).

Θέλω να προσπαθεί και ας μην καταλαβαίνει, να προσπαθεί και να το παλεύει. Αλλά δεν….

Με το που έρχεται από το σχολείο και τρώει, πέφτει στο κρεβάτι και πολλές φορές κοιμάται.

Και βέβαια δεν έχει χρόνο!!!!!!!

Από τη μια, έρχεται, με αγκαλιάζει και μου λέει, ευχαριστώ μαμά μου που με άκουσες, νιώθω καλύτερα και θα προσπαθήσω, και από την άλλη, κλαίει γοερά και λέει γιατί μου το κάνετε αυτό;

Δεν με αγαπάτε και με ταλαιπωρείτε!!!!!

Σας ευχαριστώ

Προσπάθησα να είμαι σύντομη, δεν ήμουν 😁, αλλά ήθελα να έχετε μια εικόνα.

Απαντά η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας-Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Αρχικά οφείλω να σας επισημάνω ότι πολύ καλά κάνετε κατά τη γνώμη μου και υποστηρίζετε το παιδί σας λέγοντάς του ότι πρέπει να πιστέψει στον εαυτό του και να μην προκαταβάλει με αρνητικό τρόπο την μελλοντική έκβαση των ζητημάτων που αφορούν την μαθησιακή και ακαδημαϊκή του πορεία. 

Από την άλλη όμως, είναι πολύ πιθανό οι διαβεβαιώσεις σας ως προς τις ικανότητές του να μην αρκούν, αν, λόγω των δυσκολιών του παιδιού σας, δεν επιβεβαιώνονται μέσα στην σχολική του εμπειρία. Για να κατανοήσει ο γιος σας ότι έχει δυνατότητες, θα πρέπει να αποκτήσει μια ρεαλιστική και ακριβή εικόνα των ικανοτήτων του. Θα σας πρότεινα λοιπόν -μέσα από συμβουλευτική με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου και του φροντιστηρίου και με σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα- να ξεκινήσετε μια διαδικασία εκτίμησης και αξιολόγησης των κλίσεων και των ικανοτήτων του παιδιού σας σε τομείς που σχετίζονται με τα μελλοντικά του σχέδια. 

Είναι πιθανό να μην μπορεί να καταφέρει τα πάντα, όπως άλλωστε ισχύει για τους περισσότερους από εμάς και για τον μέσο μαθητή. Το ζητούμενο κατά τη γνώμη μου δεν είναι να τον πείσετε ότι μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Χρειάζεται να επικεντρωθείτε και εσείς και ο ίδιος στο τι ακριβώς μπορεί να καταφέρει έχοντας ως βάση το πεδίο των ενδιαφερόντων του.

Όσο για το ζήτημα της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του παιδιού σας, πιστεύω ότι χρειάζεται βοήθεια προκειμένου να αποδεσμεύσει το αίσθημα αξίας και επάρκειας για τον εαυτό του από τις σχολικές του επιδόσεις. Είναι αυτονόητο ότι προκειμένου να συμβεί αυτό, θα πρέπει εσείς πρώτα να μην συσχετίζετε την αξία του παιδιού σας με τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις και επιτυχίες. 

Περιγράφετε έναν έφηβο ευαίσθητο, κοινωνικό και αγαπητό. Δοκιμάστε λοιπόν να επενδύσετε σε αυτά ακριβώς τα στοιχεία του προκειμένου να επικοινωνήσετε θετικά και για το ζήτημα του σχολείου. 

Από την αφήγησή σας σχηματίζω την εντύπωση ότι οδηγείστε σε επικοινωνιακό διέξοδο όσο αφορά τα ζητήματα της ανταπόκρισης στις σχολικές υποχρεώσεις και αυτό είναι κάτι που οφείλετε να προλάβετε μέσα από τη δική σας αλλαγή στάσης και προσέγγισης. Είναι πιθανό, όπως λέτε, να εμπεριέχει κάποια στοιχεία χειρισμού η αντίδραση του γιου σας. Παρόλα αυτά όμως χρειάζεται να κατανοήσετε την αντίδρασή του ως προς όλες τις διαστάσεις που αφορά. Γιατί επιδιώκει να σας χειριστεί; Ποιο είναι το ζητούμενό του;

Όσο για την παραίτηση από τις σχολικές υποχρεώσεις στην οποία αναφέρεστε, χρειάζεται να διερευνηθεί με μεγάλη προσοχή η πηγή της και οι παράγοντες που τη δημιουργούν και τη συντηρούν. Γιατί παραιτείται το παιδί σας; Μήπως επειδή δεν μπορεί να ανταπεξέλθει; Μήπως επειδή βλέπει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας; Όσο αποδίδετε την τάση παραίτησης σε χαρακτηρολογικό ελάττωμα, τόσο κατά τη γνώμη μου θα την ερμηνεύετε μέσα από λάθος φίλτρο. Αυτή τη στιγμή σκέφτεστε ως εξής: «Ο γιος μου παραιτείται επειδή έχει αυτή την τάση λόγω χαρακτήρα, και θα συνεχίσει να παραιτείται και στην ενήλικη ζωή του». 

Σας προτείνω να δοκιμάσετε ένα διαφορετικό σκεπτικό: «Ο γιος μου παραιτείται γιατί αδυνατεί να ανταποκριθεί, γιατί αδυνατεί να εντοπίσει και να διαχειριστεί τους παράγοντες που τον εμποδίζουν να ανταποκριθεί». Πώς πιστεύετε ότι αυτή η αλλαγή σκεπτικού μπορεί να συμβάλλει σε μια διαφορετική προσέγγιση του παιδιού σας;

Αναφέρεστε σε πολλά μαθησιακά κενά. Χωρίς να είμαι ειδικός σε εκπαιδευτικά θέματα, αναρωτιέμαι αν τα κενά είναι δυνατό να καλυφθούν μέσα στην φροντιστηριακή τάξη που απευθύνεται στον μέσο μαθητή, ή αν χρειάζεται να καλυφθούν μέσα από μια εξατομικευμένη προσέγγιση. 

Το να προσπαθεί κάποιος χωρίς να καταλαβαίνει, δημιουργεί ματαίωση και η ματαίωση με τη σειρά της δημιουργεί συναισθήματα αναξιότητας για τον εαυτό. Αυτή είναι η περιγραφή που αναδύεται μέσα από την αφήγησή σας. Κατά τη γνώμη μου λοιπόν πρέπει να ακούσετε πολύ προσεκτικά τα μηνύματα του γιου σας και να μην υποβιβάζετε το συναίσθημα που εκφράζει η δήλωσή του ότι θέλει να πεθάνει. 

Να θυμάστε ότι ένας έφηβος που βρίσκεται σε κατάθλιψη δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, ούτε να κάνει σχέδια για το μέλλον του. Γι’ αυτό και προέχει η ψυχική ευημερία του παιδιού σας, χωρίς την οποία όλα τα σχέδια ματαιώνονται. Ο γιος σας πρέπει να βρει κίνητρο και το κίνητρο είναι που θα τον βοηθήσει να οργανώσει την καθημερινότητά του. 

Αναφερόμενη στους στόχους του γιου σας, μιλήσατε για τα μαθήματα που αυτοί περιλαμβάνουν. Ο τρόπος αφήγησης, το πώς δηλαδή οι άνθρωποι αναφέρονται στις εμπειρίες και τις δυσκολίες τους, με παρακινεί πάντοτε στο να θέσω ερωτήματα. 

Στην προκειμένη περίπτωση αναρωτιέμαι πού βρίσκεται η επιθυμία του γιου σας; Αναρωτιέμαι γιατί δεν αναφέρεστε σε αυτή; Αναρωτιέμαι γιατί παραθέτετε τα μαθήματα της βιολογίας, φυσικής, χημείας ως προαπαιτούμενα αντί να γράψετε για παράδειγμα: «από μικρός ο γιος μου ονειρεύεται να γίνει … Ή, του αρέσει πολύ η βιολογία και θέλει να σπουδάσει…»; Σας παρακινώ να απαντήσετε αυτό το ερώτημα. Και με αφορμή αυτήν τη διεργασία να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του ίδιου του παιδιού σας.

Σε σχέση με τα παραπάνω, σας παρακινώ επίσης να απαντήσετε και τα εξής ερωτήματα: Τι σημαίνει για εσάς ότι όλοι οι φίλοι του γιου σας είναι αριστούχοι μαθητές; Και ακόμα: Τι πιστεύετε ότι σημαίνει για τον ίδιο τον γιο σας το γεγονός ότι οι φίλοι του είναι αριστούχοι;

Ο γιος σας κάτι προσπαθεί να σας πει για τον εαυτό του, για τη ζωή του, για τις επιλογές του, για τις δυσκολίες του. Αυτή τη στιγμή σας το λέει με κλάματα και γενικά υιοθετώντας συμπεριφορές που θεωρεί ότι μπορεί να λειτουργήσουν ως μηχανισμός πίεσης. Σας επισημαίνω το γεγονός ότι συμπεριφέρεται έτσι γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να εκφράσει αυτό που τον απασχολεί με άλλους τρόπους. Επικεντρώστε λοιπόν στο μήνυμα που επιδιώκει να στείλει και στην όσο το δυνατό πληρέστερη κατανόησή του και όχι στις συμπεριφορές μέσω τον οποίων εκπέμπεται το μήνυμά του.

Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του. Διαπραγματευτείτε μαζί του προκειμένου να βρείτε μια λύση που να ταιριάζει στις ανάγκες του. Μπορεί το φροντιστήριο τις συγκεκριμένες ώρες να λειτουργεί βοηθητικά για πολλούς μαθητές. Μπορεί όμως να μην λειτουργεί βοηθητικά για το δικό σας παιδί. Χρειάζεται να ψάξετε και να βρείτε αν πραγματικά λειτουργεί βοηθητικά το φροντιστήριο και, αν όχι, γιατί δεν λειτουργεί, ώστε να προσαρμόσετε το πρόγραμμα με τρόπο που πραγματικά να βοηθά το παιδί σας. Είναι αυτονόητο ότι ο πιεσμένος έφηβος δεν αποδίδει.

Ανακεφαλαιώνοντας, πιστεύω ότι χρειάζεστε συμβουλευτική στο θέμα του επαγγελματικού προσανατολισμού και ρεαλιστική εκτίμηση των δυνατοτήτων του παιδιού σας. Επίσης, χρειάζεστε εξάσκηση σε επικοινωνιακές στρατηγικές διαπραγμάτευσης προκειμένου να αποφεύγονται τα φαινόμενα στα οποία αναφέρεστε. Προκειμένου δηλαδή να διακόψετε το φαύλο κύκλο που κινείται ανάμεσα στα ξεσπάσματα του γιου σας και την επανάληψη των «νουθεσιών» από πλευράς σας και να μπορέσετε να βρείτε κοινά αποδεκτές λύσεις.

Οι έφηβοι χρειάζονται αυξανόμενο πεδίο προσωπικής εμπλοκής σε αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους. Όσο λοιπόν και αν πιστεύετε ότι ο γιος σας είναι ανώριμος πρέπει να του δώσετε την δυνατότητα να ωριμάσει μέσα από το να του αφήσετε περιθώριο για πρωτοβουλίες. Δεν τον βοηθάτε να ωριμάσει με το να του στερείτε τη δυνατότητα να κάνει λάθη, ούτε με το να προσπαθείτε να του επιβάλλετε αυτό που εσείς θεωρείτε σωστό για τη ζωή του.

Είναι αλήθεια ότι εμείς οι γονείς συχνά μπαίνουμε στη διαδικασία να προστατεύουμε τα παιδιά μας έχοντας ως οδηγό αυτό που πιστεύουμε εμείς ως σωστό, γι’ αυτό και χρειάζεται πιστεύω να μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αφήνουμε πρωτοβουλίες στα παιδιά μας, όσο και αν αυτό μας αγχώνει.

Αν το κρίνετε απαραίτητο, συμβουλευτείτε τον ειδικό της ψυχικής υγείας που θα σας βοηθήσει να αξιολογήσετε με ακρίβεια τις καταστάσεις, να διαχωρίσετε τα ζητήματα που σε αυτή τη φάση περιπλέκονται και δημιουργούν σύγχυση και αρνητικές αντιδράσεις.

 Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να απαντήσετε σε κρίσιμα ερωτήματα: «Τι θέλει να μου πει το παιδί μου με τη συμπεριφορά του; Εκτιμώ σωστά τις δυνατότητές του; Είναι οι προσδοκίες μου ρεαλιστικές; Μήπως οι προσδοκίες μου λειτουργούν πιεστικά για το παιδί μου; Τι πρέπει να κάνω για να ισορροπήσω τα πράγματα στην οικογένειά μου; Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου να αποκτήσει κίνητρο; Μήπως κάτι στην προσέγγισή μου δεν είναι σωστό; Τι χρειάζεται να αλλάξω προκειμένου να βοηθήσω το παιδί μου να εκδιπλώσει το δυναμικό του;» 

Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να ιεραρχήσετε τα ζητήματα που σας προβληματίζουν και στη συνέχεια να τα συνθέσετε με τρόπο που να περιλαμβάνει την επικοινωνία με το παιδί σας μέσα από θετική προσέγγιση.

Τέλος, θα σας πρότεινα να επιδιώξετε την θετική επικοινωνία και συνεννόηση με τον πατέρα του παιδιού σας και την από κοινού αναζήτηση συμβουλευτικής για τα ζητήματα που αφορούν τον γιο σας, γιατί η μεταξύ σας σύμπνοια είναι ιδιαίτερα καθοριστικός παράγοντας για την έκβαση των καταστάσεων που σας απασχολούν.

Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου -  efiveia.gr