Βάλε Όρια: Πώς να λες όχι χωρίς να νιώθεις ενοχές

Υπάρχουν στιγμές που το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο είναι να πεις όχι.


Μάλιστα ορισμένες φορές φαίνεται τόσο δύσκολο, που στο τέλος παραδίνεσαι και απλά λες ναι σε αυτό που σου ζητάνε ή σου προτείνουν.

Και αυτό είτε γιατί νιώθεις ενοχές και σκέφτεσαι πως θα είσαι ο κακός της υπόθεσης αν δε δεχτείς, είτε γιατί έχεις αφήσει τους άλλους να σε χειραγωγήσουν και να σε παρασύρουν με τα επιχειρήματα τους. Έτσι, σου φαίνεται πως η μόνη λογική απάντηση, είναι να δεχτείς.

Όμως όταν λες συνεχώς ναι στους άλλους, αρχίζεις και λες όχι στον εαυτό σου.

Κάνεις στην άκρη το πρόγραμμά σου, βάζεις τους στόχους σου σε δεύτερη μοίρα και αρχίζεις να αισθάνεσαι πως δεν έχεις τον έλεγχο της ζωής σου.

Αυτό σε κάνει να πιστεύεις πως είσαι ανήμπορος και δημιουργεί την αίσθηση πως το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να ανταποκρίνεσαι και να αντιδράς στους άλλους και στα γεγονότα ως έρμαιο της τύχης.

Η αίσθηση πως έχεις εσύ τον έλεγχο, ως ένα σημείο, είναι ένα κρίσιμο στοιχείο μιας ολοκληρωμένης και ευτυχισμένης ζωής. Και ο τρόπος να αποκτήσεις αυτή την αίσθηση, είναι να αντιστρέψεις αυτήν την κατάσταση.

Αντί δηλαδή να είσαι αυτός που αντιδρά συνεχώς, να γίνεις αυτό που λέμε προδραστικός (proactive). Να παίρνεις δηλαδή πρωτοβουλία, να προλαμβάνεις καταστάσεις, να κυνηγάς και να πετυχαίνεις τους στόχους που έχεις θέσει.

Και για να γίνει αυτό, πρέπει να μάθεις να βάζεις όρια και να λες όχι σε οτιδήποτε σε βγάζει εκτός της πορείας σου.

Να λες όχι, γιατί ο χρόνος σου είναι πολύτιμος.

Να λες όχι, γιατί θες να ξοδέψεις όσα χρειάζεται εκεί που θες.

Να λες όχι, γιατί περισσότερες δουλειές και περισσότερες ευθύνες σου κοστίζουν σε άγχος και ψυχική υγεία.

Όμως, αν νιώθεις ενοχές και δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τις προσπάθειες χειραγώγησης και τα επιχειρήματα που σου παραθέτουν, πώς θα το κάνεις αυτό;

Όπως είπαμε, το να λες όχι συχνά, δεν είναι εύκολο. Μέσα μας όλοι θέλουμε να είμαστε ευγενικοί, να τα πηγαίνουμε καλά με τους άλλους και να είμαστε ομαδικοί παίκτες.

Γι’ αυτό ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που θα σε βοηθήσουν να βάλεις όρια ώστε να μπορείς να πεις πιο εύκολα όχι και να αποκτήσεις περισσότερο έλεγχο στη ζωή σου.

Φτιάξε ένα ξεκάθαρο πρόγραμμά και θέσε συγκεκριμένες επιθυμίες-στόχους

Όσο πιο αόριστο είναι το πρόγραμμά σου, το τί θες να κάνεις και ποιοί είναι οι στόχοι και οι επιθυμίες σου, τόσο πιο εύκολα θα τα κάνεις στην άκρη για χάρη των άλλων. Αν δηλαδή ξέρεις πως στις 18:00 έχεις προγραμματίσει να διαβάσεις για το μεταπτυχιακό σου, τότε είναι πιο εύκολο να αντισταθείς στο αίτημα ενός φίλου για καφέ ή ενός συναδέλφου που σου ζητάει να κάτσεις λίγο παραπάνω για να τον βοηθήσεις.

Συχνά, τα αιτήματα των άλλων μοιάζουν με μικρές επενδύσεις χρόνου. Ωστόσο, ο συνολικός χρόνος που μπορεί να χρειαστεί να ξοδέψεις, είναι πολλές φορές μεγαλύτερος από αυτό που φανταζόσουν και έτσι πάει πίσω το δικό σου πρόγραμμά.

Όταν όμως γνωρίζεις ακριβώς τί θες να κάνεις, πώς και πότε, είναι πιο εύκολο να τραβήξεις μια γραμμή, να αρνηθείς και να δώσεις προτεραιότητα στον εαυτό σου χωρίς να νιώσεις ενοχές.

Μην αναλαμβάνεις την ευθύνη για τα συναισθήματα των άλλων

Πολλές φορές όταν πεις όχι, ο άλλος μπορεί να θυμώσει, να στεναχωρηθεί ή να δηλώσει απογοητευμένος από εσένα. Και εσύ ακριβώς επειδή αρχίζεις να νιώθεις άσχημα και θες να είσαι το καλό παιδί, αλλάζεις κάπως την αρχική σου δήλωση, τη μετριάζεις και στο τέλος καταλήγεις να πεις ναι. Εδώ όμως κάνεις ένα πολύ σημαντικό λάθος.

Αναλαμβάνεις την ευθύνη για το πώς αισθάνεται ο άλλος. Νιώθεις σα να είσαι εσύ η αιτία που θυμώνει, στεναχωριέται ή απογοητεύεται. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια.

Στην πραγματικότητα τα συναισθήματα των άλλων δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Αντίθετα, εξαρτιόνται άμεσα από το πώς εκείνοι ερμηνεύουν τα γεγονότα και αυτά που τους λες και στην ουσία, το μοναδικό άτομο που έχει τον έλεγχο στα συναισθήματα τους είναι οι ίδιοι και μόνο.

Γι’ αυτό μείνε ευγενικά και πολιτισμένα στην αρχική σου θέση και στα αρχικά όρια και μην αγχώνεσαι, μη στεναχωριέσαι και το κυριότερο, μην αναλαμβάνεις την ευθύνη για το δικό τους ξέσπασμα.

Μη δικαιολογείσαι και δίνε λεπτομέρειες μόνο όταν χρειάζεται

Είναι πολύ πιθανό να πεις όχι και αμέσως να νιώσεις την ανάγκη να δικαιολογηθείς στον άλλο και καμιά φορά ίσως να πεις και κάποιο ψεματάκι. Δεν υπάρχει λόγος. Όλο αυτό ενισχύει την αίσθηση πως είσαι ο κακός της υπόθεσης όταν αρνείσαι μια πρόσκληση ή μια επίκληση για βοήθεια.

Απλά πες όχι, χωρίς να μακρηγορείς και χωρίς πολλές δικαιολογίες. Απλά δεν μπορείς και τέλος. Άλλωστε, χωρίς πολλές πληροφορίες είναι δύσκολο και για την άλλη πλευρά να βρει τρόπο να σε μεταπείσει.



Φυσικά, δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες. Υπάρχουν στιγμές που χρειάζεται να δώσεις λεπτομέρειες ώστε να είσαι ξεκάθαρος, να βοηθήσεις τον άλλο να σε κατανοήσει και να βρείτε μαζί μια μέση λύση. Αυτές όμως είναι περιπτώσεις που αφορούν στενές προσωπικές σχέσεις, σημαντικά ζητήματα και περιπτώσεις που θες η άλλη πλευρά να καταλάβει τα δικά σου συναισθήματα και τη δική σου εμπειρία.

Αντιστάσου στη χειραγώγηση

Σε μερικούς ανθρώπους δεν αρέσει να τους λένε όχι. Θυμώνουν, εκνευρίζονται και προσπαθούν να βρουν τρόπο να σε μεταπείσουν και να πατήσουν τα όρια σου.

Αν αυτός ο τρόπος είναι μια πρόταση που ικανοποιεί και τους δύο, τότε πρόκειται για διαπραγμάτευση και όλα είναι εντάξει. Όμως αρκετές φορές, απλά προσπαθούν να σε χειραγωγήσουν και να σε κάνουν να δεχτείς αυτό που θες να αποφύγεις και να κάνεις αυτό που θέλουν.

Μια από τις καλύτερες άμυνες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η τεχνική της κολλημένης βελόνας. Έχει πάρει το όνομά της από τη κολλημένη βελόνα ενός πικ απ που επαναλαμβάνει συνεχώς τον ίδιο στίχο ενός τραγουδιού.

Όπως το πικ απ, έτσι κι εσύ από τη στιγμή που έχει γίνει ξεκάθαρο από την κάθε πλευρά το τί θέλει και γιατί και έχεις δηλώσει ξεκάθαρα ποιά είναι η θέση σου, απλά επανάλαβε τη σε κάθε προσπάθεια για χειραγώγηση χωρίς να δώσεις περαιτέρω λεπτομέρειες.

Το να λες όχι όπου χρειάζεται και να είσαι αποτελεσματικά διεκδικητικός, δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται και φυσικά χρειάζεται χρόνος και εξάσκηση.

Όμως, το να τραβάμε μια γραμμή και να μην αφήνουμε τους άλλους να την καταπατάνε, είναι απαραίτητο αν θέλουμε ικανοποίηση από τη ζωή μας αλλά και να πετύχουμε τους στόχους μας.

Γι’ αυτό πες ναι, αν το θες πραγματικά, και μη φοβάσαι να πεις όχι όπου χρειάζεται. Βάλε τα όρια σου!

Αντώνης Μεσσήνης

purpose.gr