Αγιος Μάμας: Ερχεται η μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη στη Βόρεια Ελλάδα
Στις 28 Αυγούστου θα ανοίξει τις πύλες της, η Εμποροπανήγυρη του Αγίου Μάμαντος, ενώ πρόκειται ν’ ολοκληρωθεί στις 4 Σεπτεμβρίου.
Το πανηγύρι του Αγίου Μάμαντος, συνδυάζει το θρησκευτικό στοιχείο τιμώντας τη μνήμη του ομώνυμου Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου- προστάτη των βοσκών και των υιοθετημένων παιδιών- με το εμπορικό, καθώς προσελκύει πλήθος επισκεπτών και εμπόρων, απ’ όλη την Ελλάδα.
Φέτος, έχουν ανακοινωθεί συνολικά 374 θέσεις εκθετών, από τις οποίες οι 222 έχουν καλυφθεί ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας «Open Market» του Υπουργείου Ανάπτυξης ενώ για τις υπόλοιπες 152 οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καταθέσουν αιτήσεις συμμετοχής στα γραφεία της ΕΠΟΚΑΜ, -μάλιστα ήδη έχουν παραληφθεί αρκετές αιτήσεις- για τις οποίες έπειτα, θα συνεδριάσει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΠΟΚΑΜ, ώστε να δοθούν οι αντίστοιχες άδειες.
Κατά τη διάρκεια της εμποροπανήγυρης, θα πραγματοποιηθούν παραδοσιακές εκδηλώσεις, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, διατηρώντας έτσι τον πολιτιστικό του χαρακτήρα.
Η ιστορία της πανήγυρης του Αγίου Μάμαντος
Σχετικά με την πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος η πρώτη γνωστή αναφορά προέρχεται από το Νικόλαο Χρυσανθίδη περί τα 1869/70, ο οποίος γράφει: «κατά δε την εορτήν του Αγίου μάρτυρος (Μάμαντος) συνερχομένων εκείσε και πλείστων όσων ξένων εκ των πέριξ χωρίων και αυτών εισέτι των γειτνιαζόντων πόλεων, εμπορίου χάριν».
Η πανήγυρη τελούνταν την ημέρα την εορτασμού της μνήμης του Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου, την επόμενη δηλαδή ημέρα της 1ης Σεπτεμβρίου που αποτελεί την αρχή της Ινδικτιώνος του βυζαντινού – εκκλησιαστικού έτους. Η Ινδικτιώνα είναι ένας δεκαπενταετής χρονικός κύκλος και η αρχή της κατά την 1η Σεπτεμβρίου αποτελεί την έναρξη του φορολογικού έτους όπου και γινόταν η είσπραξη των φόρων.
Η εκκλησία του Αγίου Μάμαντος, σύμφωνα με την παράδοση, κτίσθηκε από μοναχούς του μετοχίου.
Η παράδοση λέει ότι οι μοναχοί που διέμεναν στο μετόχι έβλεπαν τις νύχτες ένα φως σαν καντήλι μέσα στη θάλασσα, έψαξαν και ανέσυραν τελικά από το βυθό την εικόνα του Αγίου Μάμαντος.
Καθώς επέστρεφαν στο μετόχι τους, τα βόδια που έσερναν τον αραμπά με την εικόνα ακινητοποιήθηκαν καθώς ανέβαιναν το ύψωμα έξω από το μετόχι. Παρ’ όλες τις προσπάθειες έμειναν ακίνητα, οι μοναχοί θεώρησαν ότι ήταν θέλημα του Αγίου και έκτισαν εκεί ένα μικρό εκκλησάκι όπου τοποθέτησαν την εικόνα του. Η εκκλησία με το πέρασμα των χρόνων υπέστη κατεδαφίσεις και ανακαινίσεις. Μια κατεδάφιση και ανακαίνιση έγινε μέσα στον 19ο αιώνα.
Η εκκλησία αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1950, οπότε ανακαινίσθηκε πάλι και από τη δεκαετία του 1990 άρχισε να κτίζεται, πάνω και δίπλα από την παλαιά, νέα μεγαλύτερη με πρωτοβουλία του Αρχιμανδρίτη Δωρόθεου. Η παλαιά κατεδαφίστηκε και στη θέση της κτίσθηκε προσκυνητάρι. Ο αρχικός χώρος τέλεσης της πανήγυρης βρισκόταν κάτω και δεξιά από την εκκλησία, προς το τσαΐρι και τη λίμνη.
Στο σημείο εκείνο υπήρχε ένα πέτρινο πηγάδι, σκεπαστό, που ονομαζόταν «Μπεζεστένι» και έδινε το όνομα του σε όλη τη γύρω περιοχή. Η λέξη «Μπεζεστένι» είναι τουρκική και σημαίνει την αγορά, σκεπαστή ή υπαίθρια, περιοχή όπου διεξάγεται εμπόριο, παζάρι (bezesten, με την περσική ρίζα bez=ύφασμα).
Το πηγάδι αυτό σφραγίστηκε, όταν τη δεκαετία του 1950 η κοινότητα του Αγίου Μάμαντα άνοιξε βρύση με αρτεσιανό νερό. Η περιοχή «Μπεζεστένι», αν και γειτονίαζε με το μετόχι, ανήκε στο τσιφλίκι του Βέη, ο οποίος εισέπραττε και τα ενοίκια από το χώρο της πανήγυρης.
Αρχικά στην πανήγυρη είχαμε μόνο αγοραπωλησία ζωών, ήταν δηλαδή ζωοπανήγυρη και στη συνέχεια εξελίχτηκε σε εμποροπανήγυρη. Ο παλαιός χώρος στο «Μπεζεστένι» χρησιμοποιούνταν μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960 για αγοραπωλησία ζωών. Ο χώρος προσφερόταν για αγοραπωλησία ζώων επειδή διέθετε νερό και ήταν ανοικτός και προσβάσιμος για ζώα και ανθρώπους.
Ο χρόνος διεξαγωγής του στην αρχή του Σεπτέμβρη ιδανικός, μετά το τέλος της σποράς και των άλλων καλοκαιρινών γεωργικών ασχολιών, ενώ ταυτόχρονα άρχιζε η προετοιμασία για τη νέα γεωργική χρονιά, της σποράς αλλά και για το χειμώνα, χρόνος κατάλληλος για να αγορασθούν και να πουληθούν ζώα.
Η γειτνίαση του με το μετόχι στον Άγιο Μάμαντα, η ανάμειξη των μοναχών στο θρύλο για την εύρεση της εικόνας του Αγίου και κυρίως τα βόδια που ως θεία φερέφωνα δηλώνουν τη θέληση του Αγίου νομίζουνε ότι αποδεικνύουν, μέσω του θρύλου, πως το μέρος αυτό σχετίζεται με αγορά ζώων υπό την αιγίδα μάλιστα ενός Αγίου που συνδέεται στενά με την προστασία των ζώων.
Η πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος αποτέλεσε ένα έθιμο που έγινε θεσμός, ξεκίνησε δηλαδή ως μια τοπική αγορά στην αρχή του Φθινοπώρου ήδη από την βυζαντινή εποχή για να μετατραπεί με το πέρασμα των αιώνων στην πανήγυρη των 19ου και 20ου αιώνων. Η πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος ξεκινούσε την παραμονή της γιορτής του Αγίου, με εσπερινό και ακολουθούσε περιφορά της εικόνας του Αγίου και διαρκούσε άλλες 3 ημέρες.
(Σημειώσεις από την μελέτη του Δημήτριου Κουρμπέτη «Το χωριό Άγιος Μάμας Χαλκιδικής»)
Λίγα λόγια για το χωριό
Ο Αγιος Μάμας είναι μεγάλος οικισμός και έδρα ομώνυμου Δημοτικού διαμερίσματος στο Δήμο Προποντίδας του νομού Χαλκιδικής. Βρίσκεται ανάμεσα στις χερσονήσους της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας. H απόστασή του από τη Θεσσαλονίκη είναι 70 χιλιόμετρα. Αριθμεί (2001) 1.030 κατοίκους .Κύρια ασχολία είναι η καλλιέργεια βρώσιμης ελιάς και οι τουριστικές επιχειρήσεις. Ο κάμπος του χωριού είναι εύφορος. Η παραλία του έχει μήκος πάνω από 3.5χλμ. από το Θερμαϊκό και 5χλμ από το κόλπο Κασσάνδρας και την επισκέπτονται κάθε χρόνο πολλοί επισκέπτες.
Στην «τούμπα» του Αγίου Μάμα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ευρήματα, βάσει των οποίων η περιοχή κατοικήθηκε από το 5000 π.Χ. Από επιγραφή των αυτοκρατορικών χρόνων, που βρέθηκε κοντά στο χωριό και αναφέρει μια οικογένεια που κατοικούσε «εν Ολύνθω», εικάζεται ότι το όνομα της αρχαίας Ολύνθου διασώθηκε ως το τέλος της αρχαιότητας στον εδώ ρωμαϊκό οικισμό.
Το χωριό Άγιος Μάμας αναφέρεται σε έγγραφα του Αγίου Όρους τον 11ο αιώνα. Το 15ο αιώνα υποτάχθηκε στους Τούρκους. Σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας ανήκε φορολογικά στο χάσι του Λόγγγου. Στην επανάσταση του 1821 το χωριό καταστράφηκε από τους Τούρκους και στην περιοχή έγινε η Μάχη των Ελών. Οι κάτοικοι του Αγίου Μάμαντα συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821, μεταξύ αυτών διακρίθηκαν οι αγωνιστές του 1821 Δημήτριος Πολύζος, Ιωάννης Πολύζος, Αυγερινός Ιωάννου και άλλοι.
Το παλιό χωριό ήταν τσιφλίκι του αρχαιολάτρη Πασά Μιχαήλ Μπέη από τις Σέρρες, ο οποίος είχε στολίσει την αυλή του με αρχαία ευρήματα από τους αρχαιολογικούς χώρους της Χαλκιδικής.
Ποιος ήταν ο Αγιος Μάμας
Ο Αγιος Μάμας γεννήθηκε στη Γάγγρα της Παφλαγονίας το 260 μ.Χ., από γονείς χριστιανούς, το Θεόδοτο και τη Ρουφίνα, όταν αυτοί ήταν μέσα στη φυλακή, όπου πέθαναν προσευχόμενοι. Ετσι ο Μάμας, βρέφος ακόμα, έμεινε ορφανός. Όμως, μια πλούσια χριστιανή γυναίκα, η Αμμία, τον υιοθέτησε και τον ανέθρεψε με στοργή μητρική και σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου. Επειδή δε ονόμαζε τη θετή του μητέρα συνεχώς μάμα, (δηλ. μαμά), ονομάστηκε Μάμας. (Κατά μια άλλη εκδοχή το όνομα του δόθηκε γιατί ενώ δεν μιλούσε τη πρώτη λέξη που είπε ήταν: Μαμά)Οταν έγινε 15 χρονών, πιάστηκε από ειδωλολάτρες, διότι χωρίς φόβο, δημόσια, ομολογούσε το Χριστό. Τότε τον χτύπησαν αλύπητα. Κρέμασαν στο λαιμό του μολυβένιο βαρίδιο και τον έριξαν στη θάλασσα. Όμως με τη δύναμη του Θεού σώθηκε. Επειτα τον ξανασυνέλαβαν και τον έριξαν σε αναμμένο καμίνι και μετά τροφή στα θηρία. Αλλά επειδή και απ’ αυτά σώθηκε θαυματουργικά, διαπέρασαν την κοιλιά του με τρίαινα. Και έτσι μαρτυρικά και ένδοξα αναχώρησε απ’ αυτή τη ζωή.
