Διαδρομές φυσιολατρίας και πολιτισμού στον ορεινό όγκο του δήμου Θέρμης

Κρυμμένοι καταρράκτες και φυσικές βάθρες, υπεραιωνόβια δέντρα, βυζαντινά καλντερίμια και παλιοί νερόμυλοι, ξωκλήσια αλλά και περιοχές που προσφέρουν μοναδική θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα.

Αυτή είναι η άγνωστη, ανεξερεύνητη πλευρά του δήμου Θέρμης, που επιδιώκεται να αναδειχθεί μέσα από ένα σχέδιο για τη δημιουργία περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών στον ορεινό όγκο της περιοχής.

Τη σχετική πρωτοβουλία ανέλαβαν ο δήμος Θέρμης και ο δήμαρχος Θεόδωρος Παπαδόπουλος, διεκδικώντας και εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τη διαμόρφωση ορεινών περιηγητικών διαδρομών στις κοινότητες Περιστεράς και Λιβαδίου στην περιοχή των Βασιλικών.

“Μέσα από τις παρεμβάσεις που θα εξελιχθούν τα μονοπάτια αυτά θα ενταχθούν στο Εθνικό Δίκτυο Μονοπατιών και Διαδρομών, προσελκύοντας επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό”, ανέφερε ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, σημειώνοντας ότι επιδίωξη του δήμου είναι να δώσει ζωή στις περιοχές αυτές.

Ο σχεδιασμός του δήμου Θέρμης αφορά την αποτύπωση και καταγραφή, τη συντήρηση, τη σηματοδότηση και την ανάδειξη ιστορικών και φυσιολατρικών μονοπατιών, ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ήπιας περιπατητικής και ποδηλατικής δραστηριότητας. Πολλά από αυτά είναι παλιά μονοπάτια, που εδώ και δεκαετίες έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Μέσα από τα έργα που έχουν προγραμματιστεί τα μονοπάτια θα καταστούν γνωστά και, κυρίως, εύχρηστα και ασφαλή για τους πολίτες που τα επισκέπτονται και τα χρησιμοποιούν. Παράλληλα, θα αναδειχθούν τα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών από τις οποίες τα μονοπάτια αυτά διέρχονται.

Οι εργασίες στα μονοπάτια θα προχωρήσουν στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης του δήμου Θέρμης με το δασαρχείο Θεσσαλονίκης. Στόχος είναι οι πεζοπορικές διαδρομές να συνδεθούν με μια ήπια αγροτουριστική ανάπτυξη, που προσδοκάται ότι θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την τοπική οικονομία. Παράλληλα με τις περιπατητικές, δημιουργούνται μία ποδηλατική διαδρομή και ένα καινούριο μονοπάτι προσβάσιμο για όλους.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του δήμου Θέρμης, οι εργασίες που θα εκτελεστούν περιλαμβάνουν καθαρισμούς, κλαδέματα και αποψιλώσεις, αλλά και σήμανση των διαδρομών με πινακίδες, με σκοπό τον προσανατολισμό, την πληροφόρηση αλλά και την προειδοποίηση των περιπατητών.

Το δίκτυο των μονοπατιών αναπτύσσεται σχεδόν σε όλες τις εκτάσεις του ορεινού όγκου της Περιστεράς και του Λιβαδίου, έχοντας ως κέντρο τους ομώνυμους οικισμούς. Η περιοχή όπου θα γίνει η παρέμβαση γειτνιάζει με το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης καθώς και με άλλα σημαντικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής. Συγκεκριμένα, ο οικισμός της Περιστεράς και ο οικισμός του Λιβαδίου απέχουν από τη Θεσσαλονίκη 38 και 41 χλμ. αντίστοιχα.

 

Ποια είναι τα 9+1 μονοπάτια που δημιουργούνται

Τμήμα του εθνικού μονοπατιού “04”

Στη Βόρεια Ελλάδα το εθνικό μονοπάτι “04” συνδέει τη Θεσσαλονίκη με το Παγγαίο και τη Ροδόπη. Το τμήμα του μονοπατιού που θα διαμορφωθεί στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας την οποία αναλαμβάνει ο δήμος Θέρμης χωρίζεται σε τρία επιμέρους τμήματα. Το πρώτο είναι μήκους 3.984 μέτρων και εκτείνεται από τα όρια του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη και του δήμου Θέρμης ως τον οικισμό της Περιστεράς.

 Το δεύτερο, μήκους 8.577 μέτρων, εκτείνεται από τον οικισμό της Περιστεράς ως τον οικισμό Λιβαδίου. Το τρίτο τμήμα, μήκους 5.278 μέτρων, αρχίζει από τον οικισμό Λιβαδίου και καταλήγει στα όρια των δήμων Θέρμης και Λαγκαδά. Για τη χάραξη της διαδρομής αξιοποιούνται υφιστάμενα μονοπάτια, δασικοί δρόμοι, χωματόδρομοι και ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι, ενώ το μονοπάτι διασχίζει δασική έκταση με πεύκα, πουρνάρια, δάσος με καστανιές και οξιές, ρέματα με αιωνόβια πλατάνια και λιβάδια. Στην πορεία του διέρχεται μέσα από τους οικισμούς της Περιστεράς και του Λιβαδίου με κατεύθυνση προς τη Γαλάτιστα.

 

Μονοπάτι “Καλογερικό”

Το μονοπάτι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους φυσιολάτρες, τους πεζοπόρους, τους φίλους των μανιταριών και των βοτάνων, τους παρατηρητές πουλιών και τους ανεμοπτεριστές. Ουσιαστικά είναι ένα παλιό μονοπάτι, το οποίο μάλιστα είναι και πολύ δημοφιλές, καθώς δέχεται σημαντικό αριθμό επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. 

Η διαδρομή έχει αφετηρία το αλσύλλιο των Πεύκων απέναντι από το ξωκλήσι του Αγίου Ραφαήλ. Κατά την όδευση του μονοπατιού καταγράφηκαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως ίχνη από παλιά καμίνια παρασκευής ξυλοκάρβουνου, δύο αιωνόβιες καστανιές και τα ερείπια του ξωκλησιού του Αηλιά στην κορυφή. 

Η συγκεκριμένη κορυφή, εξάλλου, προσφέρει καταπληκτική θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα, τον Θερμαϊκό κόλπο, το Πάικο, τα Πιέρια Όρη, τον Όλυμπο και τον Κίσσαβο, την Κασσάνδρα και τη Σιθωνία, τον Χολομώντα, το Παγγαίο, τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη κ.ά.

 

Μονοπάτι “Πριονούδι”

Το συγκεκριμένο μονοπάτι εξυπηρετούσε και συνεχίζει να εξυπηρετεί τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους, τους μελισσοκόμους, τους κυνηγούς και τους υλοτόμους. 

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών προσελκύουν μεταξύ άλλων οι πανοραμικές θέσεις θέας από τις κορυφές “Τσιούκα” και “Πριονούδι” αλλά και τα πολύ μεγάλης ηλικίας δέντρα.

 

Μονοπάτι “Μυλοτόπια”

Σε πολλά τμήματα του παλιού μονοπατιού υπάρχουν ακόμα οι πεζούλες και ίχνη από καλντερίμια. Η διαδρομή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς μεταξύ άλλων έχουν καταγραφεί βυζαντινά καλντερίμια, που καλύπτουν μεγάλα τμήματα του μονοπατιού, ερείπια μικρού οικισμού (καλύβες Κουλουρντά), δύο νερόμυλοι (Πάλλα άνω των 300 ετών και Τζαρού), νευράλακες και φυσικές βάθρες, υπεραιωνόβιες καστανιές, δάσος φλαμουριάς, περίτεχνοι εκβραχισμοί και θέσεις θέας.

 

Μονοπάτι “Της Παναγιάς”

Το μονοπάτι έχει πάρει το όνομά του από το ξωκλήσι της Παναγίας, που βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού μέσα σε ένα υπέργηρο δάσος δρυός. Διαθέτει σπάνια φυσική ομορφιά και συγχρόνως αποτελεί ιδανικό προορισμό και για επισκέπτες που αναζητούν εμπειρίες θρησκευτικού τουρισμού. Στη διαδρομή συναντά κανείς τα εικονοστάσια του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γενναδίου και των Αρχαγγέλων όπως και το παλιό ξωκλήσι της Αγίας Κυριακής. 

Στα ενδιαφέροντα στοιχεία που έχουν καταγράψει οι μελετητές περιλαμβάνονται ακόμη τα ερείπια παλιού ανεμόμυλου, η πανοραμική θέα από την κορυφή «Σβούρα», το παλιό στρατιωτικό καλντερίμι της Αντάντ, το εγκαταλειμμένο λατομείο και το υπεραιωνόβιο καστανόδασος.

 

Νέο μονοπάτι για ΑμΕΑ

Ο σχεδιασμός του δήμου Θέρμης περιλαμβάνει τη χάραξη μιας νέας διαδρομής, ανοιχτής και προσβάσιμης για όλους. Το μονοπάτι αυτό, που θα είναι κατάλληλο και για τα ΑμΕΑ, θα ακολουθεί μια κυκλική διαδρομή με αφετηρία και τέλος το ξωκλήσι του Αγίου Ραφαήλ, στον δρόμο που ενώνει το Λιβάδι με τα Πετροκέρασα. 

Η χάραξη του μονοπατιού γίνεται με κατάλληλη κλίση, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα κίνησης των αναπηρικών αμαξιδίων.

 

Μονοπάτι “Καταρράκτες”

Πρόκειται για ένα παλιό μονοπάτι, με υπολείμματα πρόχειρων σημάνσεων, το οποίο σε πολλά τμήματα έχει χαθεί, αφού εδώ και χρόνια δεν χρησιμοποιείται. 

Στο μεγαλύτερο μέρος του το μονοπάτι αναπτύσσεται δίπλα στην κοίτη των ρεμάτων και μέσα σε έντονη παραποτάμια βλάστηση. 

Οι περιπατητές που ακολουθούν τη διαδρομή αυτή συναντούν τμήματα παλιού καλντεριμιού με πεζούλες, τα ερείπια παλιού μύλου, αρκετούς καταρράκτες ύψους έως και 15 μέτρων, βάθρες κ.ά.

 

Μονοπάτι “Κιόσκι”

Το συγκεκριμένο μονοπάτι έχει αφετηρία το κέντρο του οικισμού της Περιστεράς, περνά από το εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους και φτάνει στη θέση «Κιόσκι», η οποία προσφέρει υπέροχη θέα προς τον κάμπο του Ανθεμούντα. 

Παλιότερα η περιοχή αυτή αποτελούσε έναν οργανωμένο χώρο ανάπαυσης και αναψυχής, από τον οποίο όμως σήμερα σε καλή κατάσταση βρίσκεται μόνον το πλακόστρωτο δάπεδο. 

Σε κακή κατάσταση είναι συνολικά το παλιό μονοπάτι, παρά το γεγονός ότι κατά το παρελθόν είχαν γίνει κάποια έργα υποστήριξής του.

 

Μονοπάτι “Αγία Κυριακή”

Πρόκειται για μια διαδρομή σε χωμάτινο δρόμο, που εξυπηρετεί το προσκύνημα στο ομώνυμο ξωκλήσι.

 

Ποδηλατική διαδρομή

Η διαδρομή που διαμορφώνεται για τους ποδηλάτες είναι κυκλική με αφετηρία και τέρμα το κέντρο του οικισμού της Περιστεράς.Ενδιαμέσως η διαδρομή συναντά το ξωκλήσι της Αγίας Αναστασίας.

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 19-4-2025)