Το σκάνδαλο στον χώρο της τέχνης που συγκλόνισε την Ευρώπη - Η ασύλληπτη απάτη μίας Γερμανίδας

Ασύλληπτη απάτη μίας εμπόρου τέχνης, της Angela Gulbenkian. Το καλοκαίρι του 2017 η Γερμανίδα σύμβουλος τέχνης ξόδεψε 10.500 δολάρια για ναύλωση ιδιωτικού τζετ και 3.920 δολάρια στο Hotel Café Royal, στη γειτονιά Soho του Λονδίνου. Ξόδεψε 16.985 δολάρια σε αγορές στο Harrods και ακόμα 2.610 δολάρια στο Agent Provocateur.

Έκανε επίσης στάσεις για ψώνια στους Rolex, Gucci και Christian Louboutin... Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα... Τα χρήματα μπορεί να μην ήταν δικά της.

Για μια παράξενη απάτη που αφορά Ευρώπη και Ασία και περιλαμβάνει μερικά από τα πιο διάσημα ονόματα της σύγχρονης τέχνης μιλά ο έμπορος Τέχνης με έδρα το Χονγκ Κονγκ, Mathieu Ticolat. Ο Ticolat ισχυρίζεται ότι η Gulbenkian τον εξαπάτησε αποσπώντας του 1,4 εκατ. δολάρια.

Τον Μάρτιο του 2017, ο Ticolat, ο οποίος ειδικεύεται στην εύρεση σύγχρονης Τέχνης για συλλέκτες σε όλο τον κόσμο ήρθε σε επαφή με την Gulbenkian.

Ο Ticolat ήταν εξοικειωμένος με το όνομα της, λόγω οικογένειας, γιατί οι Gulbenkians ίδρυσαν ένα επώνυμο μουσείο στη Λισαβόνα, ωστόσο η Angela του ήταν ξένη. Παρ' όλα αυτά, όπως αναφέρει, πολλοί άνθρωποι στον κόσμο της Τέχνης γνώριζαν το όνομά της, σημειώνοντας ότι κανείς δεν του είπε ποτέ κάτι κακό.


Η σύμβουλος Τέχνης και η κολοκύθα των 178 κιλών

Οι δύο συναντήθηκαν μέσω διαδικτύου. Ο Ticolat έψαχνε για να αγοράσει έργα τέχνης και η Gulbenkian ισχυρίστηκε ότι γνώριζε ένα γλυπτό προς πώληση. Το περίφημο έργο της Γιαπωνέζας Yayoi Kusama, η οποία υπήρξε θέμα αναδρομικών εκθέσεων στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Tate Modern, οπότε ήταν σημαντικό όνομα στον χώρο.


Αυτό το συγκεκριμένο γλυπτό ήταν το «Yellow Pumpkin» από το 2012. Κατασκευάστηκε από φάιμπεργκλας και ενισχυμένο πλαστικό, ζύγιζε 178 κιλά και, όπως εξήγησε η Gulbenkian, φυλασσόταν σε μία αποθήκη στην Ελβετία από τότε που δημιουργήθηκε. Ο Ticolat ενδιαφέρθηκε αμέσως. «Ηταν ελκυστικό να αγοράσεις μια μεγάλη κίτρινη κολοκύθα», λέει ο ίδιος. «Εξακρίβωσα ότι η Gulbenkian είχε πρόσβαση στο έργο, οπότε είπα ''πάμε για την αγορά''».



«Yellow Pumpkin». Το γλυπτό που ζυγίζει 178 κιλά


Η Gulbenkian γεννήθηκε στο Μόναχο στις 17 Φεβρουαρίου 1982. Mεγαλώνοντας μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου παντρεύτηκε τον Duarte Gulbenkian, έναν εγγονό του Calouste Gulbenkian, του αείμνηστου πολυεκατομμυριούχου Βρετανοαρμένιου που έκανε μια περιουσία πουλώντας πετρέλαιο. Ήταν επίσης ένας θαυμάσιος συλλέκτης τέχνης, συγκεντρώνοντας 6.000 έργα, τα περισσότερα από τα οποία τώρα ανήκουν σε ένα ίδρυμα που φέρει το όνομά του στη Λισαβόνα.

Η Angela Gulbenkian ήταν πολύ καλή ομιλήτρια και όμορφη και φάνηκε να κινείται εύκολα στον χώρο. Εμφανίστηκε ως κληρονόμος μιας από τις μεγάλες περιουσίες του κόσμου. Οι Times του Λονδίνου έγραψαν κάποτε, «είναι ένα από τα πιο γνωστά φιλανθρωπικά ονόματα» και η Angela άρχισε να το χρησιμοποιεί όταν εισήλθε στην Τέχνη τον Φεβρουάριο του 2016, ξεκινώντας από μια συμβουλευτική εταιρεία.



Η Angela Gulbenkian ήταν πολύ καλή ομιλήτρια και όμορφη και φάνηκε να κινείται εύκολα στον χώρο. Εμφανίστηκε ως κληρονόμος μιας από τις μεγάλες περιουσίες του κόσμου / Φωτογραφία: HENRY VAUGHAN/AP


Σύμφωνα με μια καταχώριση στο διαδίκτυο, η Gulbenkian είναι μία από τους πιο γνωστούς συλλέκτες και επιχειρηματίες τέχνης και παρόλο που σήμερα είναι μόνο 38 ετών, έχει δραστηριοποιηθεί στις τέχνες και τον πολιτισμό τα τελευταία 20 χρόνια. Αυτό το βιογραφικό ήταν κάτι που οι άνθρωποι πίστεψαν εύκολα.


Όταν η συλλέκτις Marie Moatti συναντήθηκε με την Gulbenkian σε μία γκαλερί στο Λονδίνο σε έκθεση του Philip Colbert αναφέρει ότι έγιναν φίλες αμέσως. Η Moatti είχε επισκεφθεί το Ίδρυμα Gulbenkian στη Λισαβόνα και αμέσως αναγνώρισε το όνομα. «Επειδή ήξερα το ίδρυμα, απλά ένιωσα ότι μπορούσα να την εμπιστευτώ».

Άλλοι δεν ήταν τόσο σίγουροι. Πράγματι, πολλοί άνθρωποι από τον κόσμο της τέχνης ισχυρίζονται ότι δεν έχουν ακούσει ποτέ για την Gulbenkian πριν από το σκάνδαλο. «Δεν νομίζω ότι ήταν πολύ δραστήρια στην αγορά έργων τέχνης», λέει ο Kenny Schachter, συλλέκτης, θύμα άλλου έμπορου τέχνης, του Inigo Philbrick, ο οποίος κατηγορήθηκε πρόσφατα για απάτες και κλοπή ταυτότητας. «Θα ήταν δύσκολο να βρεις ανθρώπους που είχαν σχέσεις μαζί της», συμφωνεί ο κριτικός τέχνης και σκηνοθέτης Μπεν Λιούις με έδρα το Λονδίνο, αποκαλώντας την Gulbenkian «κρεμάστρα που προσπαθεί να κερδίσει».


«Η Angela Gulbenkian δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το ίδρυμα»

Σήμερα, το Ίδρυμα Gulbenkian βρίσκεται σε απόσταση. «Η Angela Gulbenkian δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το ίδρυμα και, από όσο γνωρίζουμε, είναι παντρεμένη με ένα μέλος της οικογένειας Gulbenkian που δεν είναι άμεσος απόγονος του ιδρυτή μας», δήλωσε εκπρόσωπος στο Bloomberg. Ωστόσο, ούτε η Gulbenkian, ούτε οι δικηγόροι της ούτε ο σύζυγός της απάντησαν σε αυτό, όπως αναφέρει το Town and Country.



Η Γιαπωνέζα Yayoi Kusama, δημιουργός της περίφημης κολοκύθας


Η Angela Gulbenkian είχε εμμονή με το γλυπτό κολοκύθας της Kusama, λέει η Jane Morris της εταιρείας σχεδιασμού εσωτερικών χώρων του. «Είχε ακόμη και ειδική ταπετσαρία σχεδιασμένη με μεγάλες ροζ κουκκίδες, εμπνευσμένες από την κολοκύθα».

Τον Φεβρουάριο του 2019, ο James Ashcroft, έμπορος τέχνης στο Λονδίνο, προσεγγίστηκε για την αγορά πορτρέτου τη βασίλισσας Ελισάβετ, έργο του Andy Warhol. Η προσέγγιση προήλθε από έναν φίλο που γνώριζε έναν πωλητή με το όνομα Florian Kappe και τη συνεργάτιδά του, την Angela Gulbenkian. Μέχρι τότε το όνομα Gulbenkian είχε συσχετιστεί με απάτες και ο Ashcroft ήταν επιφυλακτικός. 

«Δεν ασχολούμαι με αυτήν τη γυναίκα», είπε στον φίλο, αλλά ωστόσο συμφώνησε να κοιτάξει τον πίνακα. Ο Ashcroft το εξέτασε και του άρεσε αυτό που είδε. «Είναι ακριβώς το είδος της εικόνας που μου αρέσει να αγοράζω», είπε. 

Οι ανησυχίες του Ashcroft μετριάστηκαν περαιτέρω από το γεγονός ότι οι Kappe και Gulbenkian είχαν υπογεγραμμένη συμφωνία, που δήλωνε ότι ενεργούσαν για λογαριασμό του ιδιοκτήτη του πίνακα, του επιχειρηματία Thomas Brraun με έδρα τη Φρανκφούρτη. Τον Μάρτιο του 2019 ο Ashcroft συμφώνησε να μεταφέρει 150.000 δολάρια στον λογαριασμό HSBC της Gulbenkian.

Ενώ ο Ticolat περίμενε την κολοκύθα, η Gulbenkian με τα χρήματα που πήρε ταξίδεψε στο Λουγκάνο, τη Σαρδηνία, τη Λισαβόνα, και πόσταρε από την Μπιενάλε της Βενετίας

Η πληρωμή της κολοκύθας και οι καθυστερήσεις

Τον Απρίλιο του 2017, οι Ticolat και Gulbenkian συμφώνησαν με το ποσό των 1.375.000 δολαρίων για την κολοκύθα και υπέγραψαν για την αγοροπωλησία. Σύντομα ο Ticolat έβαλε 100.000 δολάρια στον λογαριασμό της Gulbenkian στην HSBC και έστειλε την πληρωμή σε ειδικό λογαριασμό, κάτι σύνηθες στον κόσμο της τέχνης. Ο Ticolat είπε ότι, αξιόπιστος φίλος, του μίλησε για τη φήμη του Ιδρύματος Gulbenkian.

Στις 9 Μαΐου η Ticolat απέστειλε τα υπόλοιπα 1.275.000 δολάρια και περίμενε την κολοκύθα να φτάσει στο Χονγκ Κονγκ, ενώ ζήτησε από την Gulbenkian να αποκαταστήσει μικρές γρατσουνιές στην κολοκύθα πριν την αποστείλει στην Ασία. Ο συντηρητής πληρώθηκε, η αναφορά έγινε, αλλά υπήρξαν καθυστερήσεις και ζητήματα που προέκυψαν με την ασφάλιση, τα τελωνεία και την κατασκευή του κιβωτίου.

Τον Απρίλιο του 2017, οι Ticolat και Gulbenkian συμφώνησαν στο ποσό των 1.375.000 δολαρίων για την κολοκύθα και υπέγραψαν συμφωνητικό πώλησης

Τον Απρίλιο του 2017, οι Ticolat και Gulbenkian συμφώνησαν στο ποσό των 1.375.000 δολαρίων για την κολοκύθα και υπέγραψαν συμφωνητικό πώλησης

Τα χρήματα της κολοκύθας έγιναν ταξίδια

Ενώ ο Ticolat περίμενε την κολοκύθα, η Gulbenkian με τα χρήματα που πήρε ταξίδεψε στο Λουγκάνο, τη Σαρδηνία, τη Λισαβόνα, τη Βενετία, την Ίμπιζα και τα ελληνικά νησιά. Επίσης, μετέφερε χρήματα στον σύζυγό της και τη μητέρα της στο Μόναχο. Στις 21 Αυγούστου της έγραψε: «Η κολοκύθα ανήκει σε μένα. Την πλήρωσα, τη θέλω, δεν θα περιμένω άλλη μέρα». Έξι ημέρες αργότερα έστειλε ξανά μήνυμα. «Αυτό είναι τρελό. Αυτή η γελοία κατάσταση παραμένει εδώ και μήνες. Είστε εντελώς ανεύθυνη της έγραψε» και εκείνη του απάντησε: «Αν με ενοχλείς, δεν πρόκειται να ανταποκριθώ πλέον σε μήνυμά σου».


Τον Οκτώβριο του 2017 ο Ticolat πέταξε στο Λονδίνο για μία Έκθεση Τέχνης Frieze και η Gulbenkian του πρότεινε να συναντηθούν σε ένα εστιατόριο. «Μίλησε πολύ πειστικά, ήταν σίγουρη για τον εαυτό της και το τι έκανε». Όταν ο Ticolat μίλησε για την καθυστέρηση, η Gulbenkian τον διαβεβαίωσε ότι θα έπαιρνε την Κολοκύθα την επόμενη εβδομάδα. Του εξήγησε ότι ο ιδιοκτήτης της κολοκύθας, ο επικεφαλής της Porsche, ήταν οικογενειακός φίλος και ανησυχούσε ότι θα ακουγόταν άσχημα ότι το γλυπτό του πουλήθηκε σε άλλον έμπορο.


Ο Ticolat διαβεβαίωσε την Gulbenkian ότι δεν θα πουλούσε το έργο και συμφώνησαν να υπογράψουν συμφωνία που δεν θα επέτρεπε τη μεταπώληση.


Ο Ticolat πέταξε πίσω στο Χονγκ Κονγκ πιο σίγουρος, αλλά όταν πέρασε άλλη μία εβδομάδα και δεν πήρε την κολοκύθα εκνευρίστηκε ξανά. Σύντομα άρχισαν να στέλνουν μηνύματα ο ένας στον άλλον. «Είσαι ψεύτρα» της έστειλε. «Γαμώτο» ήρθε η απάντηση. Τότε, ένας φίλος συνέστησε στον Ticolat να μιλήσει στον Chris Marinello, έναν καλλιτέχνη που έγινε δικηγόρος, ο οποίος ίδρυσε το Art Recovery International το 2013 και έκτοτε ονομάστηκε «Ο Σέρλοκ Χολμς της τέχνης που λεηλατήθηκε από τους ναζί». Γύρω στα Χριστούγεννα, ο Ticolat ενημέρωσε τον Marinello για το τι είχε συμβεί.


Πώς αποκαλύφθηκε η απάτη της εμπόρου τέχνης

«Δεν σας γνωρίζω» είπε ο Μαρινέλο στον Ticolat, «αλλά σας λέω ότι αυτό είναι απάτη. Δεν αντιμετωπίζεται ένας πελάτης που πληρώνει 1 εκατομμύριο δολάρια για ένα γλυπτό, σαν σκουπίδι».
Στις 30 Ιανουαρίου 2018, ο Marinello, ενεργώντας για λογαριασμό του Ticolat, υπέβαλε ποινικές καταγγελίες στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Χονγκ Κονγκ.


Τον Ιούνιο, ο Marinello έμαθε ότι η κολοκύθα δεν ανήκε στον επικεφαλής της Porsche και τον ενημέρωσαν ότι όταν η Gulbenkian απέτυχε να αποδώσει το οφειλόμενο υπόλοιπο, ακύρωσαν τη σύμβαση και πούλησαν την κολοκύθα σε έναν ανώνυμο αγοραστή. Μόνο τότε ο Ticolat συνειδητοποίησε τι είχε γίνει.


«Ήξερα ότι ήταν απάτη» δήλωσε. Ο στόχος τώρα ήταν να γίνει ό,τι ήταν δυνατό για να πάρει τα χρήματά του πίσω.


Από τη Βρετανία στη Γερμανία και το ένταλμα σύλληψης

Τους επόμενους μήνες, η Gulbenkian δημοσίευσε φωτογραφίες στο Instagram από το Art Basel, τη Μπιενάλε της Βενετίας και άλλες τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο. Πόζαρε με φίλους του Ai Wei Wei και στις 13 Απριλίου 2019 εκδόθηκε ένταλμα στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη σύλληψή της, ωστόσο εκείνη είχε ήδη φύγει στη Γερμανία.

Όταν ο Marinello, που δρούσε για λογαριασμό του Ticolat, το ανακάλυψε, ζήτησε από τις γερμανικές αρχές να τη συλλάβουν, αλλά δεν μπόρεσαν, καθώς δεν υπήρχε ακόμη συνθήκη έκδοσης μεταξύ της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Τελικά, πραγματοποιήθηκε ακρόαση δικαστηρίου στις 14 Μαΐου 2020, στη Βρετανία. Μετά από μια σειρά καθυστερήσεων, η Gulbenkian δεν εμφανίστηκε και σε δεύτερη ακρόαση εκδόθηκε ένταλμα για τη σύλληψή της.


Η δίκη της έχει προγραμματιστεί για τις αρχές του 2021

Εν τω μεταξύ, η Gulbenkian είχε φύγει και από τη Γερμανία για τη Λισαβόνα και στις 16 Ιουνίου συνελήφθη από τις πορτογαλικές αρχές. Η πρώτη ακρόαση για την υπόθεση πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο, ωστόσο εκκρεμεί ακόμα η απόφαση για την Gulbenkian. Η Gulbenkian κρατήθηκε σε φυλακή γυναικών στην Πορτογαλία πριν εκδοθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Δεκέμβριο. Η δίκη της έχει προγραμματιστεί για τις αρχές του 2021.

«Είπε ψέματα, πλαστές αλληλογραφίες και ψεύτικες τραπεζικές μεταφορές», λέει ο Ticolat. «Κατά κάποιον τρόπο, ήταν ιδιοφυΐα», και αυτό που είπε πάντα είχε μια βάση στην πραγματικότητα, ήταν ότι πραγματικά παντρεύτηκε έναν Γκιουλμπενκιανό.


Τρία χρόνια μετά την απάτη των εκατομμυρίων, η κολοκύθα της Kusama που πουλήθηκε στον Ticolat έναντι 1,4 εκατ. δολαρίων είχε διπλασιάσει την τιμή της.

iefimerida.gr