ΥΦΑΝΕΤ, Αλλατίνη κ.α. - Τα διάσημα (νεκρά) εργοστάσια της Θεσσαλονίκης του 20ου αιώνα - THERMISnews.gr

Τελευταία Νέα:

ΥΦΑΝΕΤ, Αλλατίνη κ.α. - Τα διάσημα (νεκρά) εργοστάσια της Θεσσαλονίκης του 20ου αιώνα




Αν περιηγηθεί κανείς στη Θεσσαλονίκη θα ανακαλύψει ένα σημαντικό αριθμό ιστορικών κτιρίων που παραμένουν για χρόνια ανεκμετάλλευτα και αφήνονται στο έλεος του χρόνου. Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων κτιρίων είναι αυτά των εργοστασίων ΥΦΑΝΕΤ, Μύλοι Αλλατίνη και Αλυσίδα.
Υφαντουργείο ΥΦΑΝΕΤ
Αεροφωτογραφία της περιοχής της ΥΦΑΝΕΤ τη δεκαετία του 1930. Με συνολικό εμβαδόν 19.500 τ.μ. σε ένα οικόπεδο 13 στρεμμάτων και σύνορα τις οδούς Παπάφη, Ομήρου, Περδίκα και το ρέμα Κωνσταντινίδη (ή ρέμα ΥΦΑΝΕΤ)Η ΥΦΑΝΕΤ υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια της Θεσσαλονίκης, ενώ σήμερα βρίσκεται υπό κατάληψη από διάφορες αντιεξουσιαστικές ομάδες.
Η ιστορία της ξεκινάει από το 1905, χρονιά που ιδρύθηκε το υφαντουργείο της εταιρίας «Καπαντζής-Καζάζης και Σία» το οποίο κάηκε το 1909. Το 1910 ξαναλειτούργησε με την επωνυμία «Ανώνυμος Οθωμανική Εταιρία Υφασμάτων και Φεσιών» αλλά σταδιακά οδηγήθηκε σε μαρασμό και το 1921 περιήλθε στην κυριότητα της εταιρίας «Εργάνη». Ξαναλειτούργησε το 1925 και το 1926 η «Εργάνη» συγχωνεύθηκε με την «Ανώνυμο Εταιρεία Βιομηχανίας Υφασμάτων ΥΦΑΝΕΤ».
Η γραμμή παραγωγής της ξεκινούσε από την επεξεργασία άπλυτου μαλλιού και κατέληγε σε κατασκευή υφασμάτων, κουβερτών, στρατιωτικών ειδών και ρούχων. Περιλάμβανε πλυντήριο, στεγνωτήριο, στραγγιστήριο, βαφείο, κλωστήριο, υφαντήριο, σαπουνοποιείο και μηχανουργεία. Προπολεμικά, απασχολούσε 550 εργαζόμενους. Κατά την διάρκεια του Β’Π.Π., η περισσότερη παραγωγή της διοχετεύονταν στα στρατεύματα και μεταπολεμικά επεκτάθηκε και απασχολούσε 1.300 εργαζόμενους. Το 1951, το εργοστάσιο κάηκε στο μεγαλύτερο τμήμα του. Έκτοτε δεν μπόρεσε να ορθοποδήσει και τελικά διέκοψε τη λειτουργία της το 1964. Από τότε, το οίκημα παραμένει κλειστό.
Μετά τη διακοπή της λειτουργίας του, το εργοστάσιο περιήλθε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος, η οποία προχώρησε σε εκποίηση των μηχανημάτων και των εμπορευμάτων.
Το εσωτερικό του οικοπέδου ΥΦΑΝΕΤ.
Το 1997, η Εθνική Τράπεζα και ο Οργανισμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη 1997», ξεκινούν μια συζήτηση για την αξιοποίηση των χώρων και των κτιρίων. Παρουσιάζεται μελέτη ανάπλασης που προβλέπει Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, κέντρο επιμόρφωσης στελεχών επιχειρήσεων και τραπεζικών στελεχών του βαλκανικού και παραευξείνιου χώρου, γραφεία του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου του Απόδημου Ελληνισμού, συνεδριακό κέντρο, βιβλιοθήκη, αρχείο, υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, γραφεία κεντρικής διοίκησης και χώρο κεντρικών εξυπηρετήσεων του ΚΕ.Π.Ο.Α. (ΚΕντρο Πολιτισμού και Οικονομικής Ανάπτυξης). Η μελέτη χρηματοδοτείται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. με κόστος περίπου 240 εκατομμύρια δραχμές.
Το 2006, το Υπουργείο Πολιτισμού αγόρασε τα κτίρια από την Ε.Τ.Ε. αντί 10.000.000 ευρώ, με πόρους του Γ΄ ΚΠΣ, λίγες ημέρες πριν από την εκπνοή του προγράμματος και με απώτερο στόχο την αποκατάσταση του ακινήτου με πόρους του ΕΣΠΑ. Έκτοτε τίποτα δεν κινείται για το θέμα του ακινήτου της ΥΦΑΝΕΤ.
Από την 20η Μαρτίου του 2004 το κτίριο τελεί υπό κατάληψη από άτομα του αντιεξουσιαστικού χώρου και μετονομάζεται σε «Φάμπρικα ΥΦΑΝΕΤ». Οι καταληψίες διοργάνωσαν πορείες, ανοιχτές συζητήσεις, συναυλίες, θεατρικά δρώμενα, εκθέσεις και συλλογική κουζίνα. Δημιούργησαν ακόμη «πάρκο BMX» με ράμπες ακροβατικών και κατά καιρούς έκαναν διορθωτικές παρεμβάσεις και συντηρήσεις στο κτίριο.
Μύλοι Αλλατίνη
Ο πρώτος ατμόμυλος Αλλατίνι το 1889. Πηγή: Συλλογή Α. Μήλα
Οι άλλοτε φημισμένοι μύλοι ΑΛΛΑΤΙΝΗ ήταν ένα σημείο σταθμός για την πόλη, ενώ τώρα δεν θυμίζει σε τίποτα την παλιά του αίγλη.
Το 1854, χτίζεται στο οικόπεδο επί Γεωργίου Παπανδρέου 42 ο πρώτος αλευρόμυλος, γαλλικών συμφερόντων. Το 1883, η οικογένεια Αλλατίνι αγοράζει το μερίδιο των Μοδιάνο και Ντάρμπλεϊ και γίνεται ο κύριος ιδιοκτήτης του συγκροτήματος. Το 1898, ο κεντρικός μύλος καίγεται και την θέση του παίρνει το κεντρικό κτίριο 5 ορόφων που βλέπουμε μέχρι και σήμερα. Εκείνη την εποχή και πριν την φωτιά του 1898, ο μύλος Αλλατίνι είναι ο μεγαλύτερος της Ανατολικής Ευρώπης, απασχολεί 250 εργαζόμενους και παράγει 80.000 οκάδες αλεύρι ημερησίως.
Το κτίριο του 1898, χτίστηκε σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Posseli και το συγκρότημα περιελάμβανε εκτός από τον κεντρικό μύλο (το σημερινό κεντρικό κτίριο), το κτίριο της διοίκησης, την κατοικία του διευθυντή, τις αποθήκες Α και Β, έναν κυλινδρικό μύλο, φούρνους, μηχανουργείο και την τεράστια καμινάδα δίπλα στους φούρνους. Το συγκρότημα γνωρίζει μεγάλη άνθηση μέχρι και το 1913, οπότε και η οικογένεια Αλλατίνι εκποιεί την περιουσία της και μετακινείται στο Λιβόρνο, λόγω της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων. Ο Κοσμάς Πανούτσος, εισαγωγέας σιτηρών, αγοράζει τον μύλο το 1926 και καταφέρνει να διπλασιάσει την αλεστική δυνατότητα του μύλου και να τον μετατρέψει στον μεγαλύτερο των Βαλκανίων.
Ακόμα μια φωτιά προκαλεί ζημιές στο κτίριο το οποίο όμως επαναλειτουργεί το 1939. Κατά την διάρκεια της Κατοχής ο μύλος δεν σταματάει την λειτουργία του, το 1950 ωστόσο μια τρίτη πυρκαγιά καταστρέφει σε μεγάλο ποσοστό τον κεντρικό μύλο. Η εταιρεία καταφέρνει να ξαναχτίσει τον μύλο, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ασφαλισμένος αυτή τη φορά. Οι δυνατότητες του όμως είναι πλέον περιορισμένες. Την δεκαετία του ’80 το συγκρότημα εγκαταλείπεται ολικώς.
Μέχρι και σήμερα το συγκρότημα ΑΛΛΑΤΙΝΙ παραμένει άδειο και ανεκμετάλλευτο. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός έχει απαλλοτριωθεί, τα κτίρια αξιοσημείωτης αρχιτεκτονικής καταρρέουν και παρά τις μελέτες και τις προτάσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς για την αποκατάσταση και ανάδειξη του, η διάσωση του φαντάζει μακρινό όνειρο. Μάλιστα, το 2015 μια νεαρή μαθήτρια σκοτώθηκε, πέφτοντας στο εσωτερικό του κεντρικού κτιρίου.
Εργοστάσιο ελαστικών παπουτσιών Αλυσίδα
Το κτίριο του εργοστασίου ΑΛΥΣΙΔΑ στην οδό Παπαναστασίου, το οποίο κατασκεύαζε παπούτσια από καουτσούκ, αποτελεί πλέον εστία μόλυνσης για την περιοχή, εγκυμονεί κινδύνους, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν ξεσπάσει πυρκαγιές στο εσωτερικό του.
Η υποδηματοποιία «ΑΛΥΣΙΔΑ» ιδρύθηκε το 1932 ως Ομόρρυθμη Εταιρία, με τον διακριτικό τίτλο «Ηνωμένα Εργοστάσια Καουτσούκ Ο.Ε.» και εταίρους επιχειρήσεις και τεχνίτες που εμπορεύονταν και κατεργαζόταν καουτσούκ.
Παρήγαγε επαγγελματικά, παιδικά και αθλητικά παπούτσια από καουτσούκ, αρχικά χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη μεταχειρισμένα ελαστικά αυτοκινήτων.
Το εσωτερικό του εργοστασίου μετά από φωτιά.
Άλλαξε σύνθεση και εταίρους πολλές φορές. Κατά την περίοδο 1950 έως 1970 απασχολούσε 750 εργαζόμενους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, αγόρασε την εταιρία «ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ» και προσανατολίστηκε στο αθλητικό παπούτσι (τις περίφημες «ελβιέλες»).
Το 1980 μετατράπηκε σε Α.Ε. και αργότερα μετεγκαταστάθηκε στη Θέρμη. Λειτουργούσε μέχρι το 1998. Τότε περίπου είχε αρχίσει και η είσοδος των πολυεθνικών και τελικά το εργοστάσιο έμεινε να ρημάζει, ενώ κατά καιρούς λειτούργησαν εκεί νυχτερινά κέντρα.

Η ΥΦΑΝΕΤ, οι Μύλοι ΑΛΛΑΤΙΝΗ και η ΑΛΥΣΙΔΑ είναι μόνο ένα δείγμα των ανεκμετάλλευτων οικοπέδων και κτιρίων που συναντούν καθημερινά οι επισκέπτες αλλά και οι κάτοικοι της πόλης...